Nadleśniczy Nadleśnictwa Srokowo Zenon Piotrowicz po ogłoszenia wyroku w procesie ws. Wilczego Szańca. Fot. PAP/T. Waszczuk
Lasy Państwowe chcą wrócić do budowy ścieżki edukacyjno-historycznej w byłej kwaterze Hitlera Wilczy Szaniec w Gierłoży. Ścieżka miałaby przedstawiać tragiczne konsekwencje nazistowskiej ideologii dla Niemiec, Polski i Europy w szerszym kontekście historycznym.
Projekt wystawy plenerowej przygotowało już w 2013 roku Muzeum II Wojny Światowej w porozumieniu z ministerstwem kultury. Jednak spór z dzierżawcą Wilczego Szańca spowodował, że do realizacji projektu nie doszło.
Sąd: wypowiedzenie umowy dzierżawy "Wilczego Szańca" - zgodne z prawem
W poniedziałek Sąd Apelacyjny w Białymstoku podtrzymał wyrok sądu okręgowego w Olsztynie o skutecznym wypowiedzeniu umowy dzierżawy na Wilczy Szaniec. W marcu 2015 r. nadleśnictwo uznało, iż dzierżawca nie wywiązuje się z warunków umowy (m.in. od dłuższego czasu nie płacił czynszu, choć działalność była prowadzona, nie było też współpracy z resortem kultury) i ją wypowiedziało. Wśród zapisanych tam szczegółowo warunków nałożonych na dzierżawcę, były przede wszystkim: czynsz (plus procentowy udział w przychodach z dzierżawy), remonty i modernizacje wynikające z harmonogramu (w tym poprawiające bezpieczeństwo zwiedzających) oraz współpraca z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego przy projekcie edukacyjno-historycznym.
"Jesteśmy gotowi organizacyjnie i finansowo do realizacji projektu budowy ścieżki edukacyjnej, chcemy by powstało małe muzeum z multimedialnymi projekcjami, z oświetleniem i muzyką, ale także chcemy zaprezentować turystom bogactwo okolicznej przyrody. W nadleśnictwie objętym obszarem chronionym Natura 2000 są siedliska ptaków drapieżnych i miejsca występowania nietoperzy" - podkreślił nadleśniczy Zenon Piotrowicz.
Dodał, że obiekt ma się stać +perełką+ i na pewno na pierwszym miejscu nie będzie zysk. "Nie obiecujemy turystom, że już w nadchodzącym sezonie będzie nowy hotel, nowe ścieżki edukacyjne, ale prace na pewno się rozpoczną. Chodzi o to, by turyści mieli możliwość poznawania treści historycznych, przyrodniczych - wyjaśnił nadleśniczy i dodał, że jest ostrożny w podawaniu dat udostępnienia zwiedzającym obiektu "w nowej odsłonie", z uwagi na toczące się inne postępowania sądowe z dzierżawcą.
Nadleśniczy Zenon Piotrowicz: Obiekt ma się stać "perełką" i na pewno na pierwszym miejscu nie będzie zysk. Jesteśmy gotowi organizacyjnie i finansowo do realizacji projektu budowy ścieżki edukacyjnej, chcemy by powstało małe muzeum z multimedialnymi projekcjami, z oświetleniem i muzyką, ale także chcemy zaprezentować turystom bogactwo okolicznej przyrody.
Jak mówił, po latach dzierżawy Wilczego Szańca - majątku Skarbu Państwa, obecnie najbardziej prawdopodobną koncepcją jest prowadzenie samodzielnie Gierłoży przez Lasy Państwowe.
Jeszcze w ostatnim sezonie turystycznym, odwiedzający Wilczy Szaniec oglądali ruiny i bunkry, nie mogli liczyć na poznanie tego miejsca w szerszym kontekście historycznym. Turysta, aby poznać historię Wilczego Szańca oprócz opłaty za wstęp i miejsce parkingowe, musiał wynająć przewodnika. Tablice informacyjne znajdujące się w Wilczym Szańcu są nieliczne, o niskich walorach edukacyjnych, na miejscu oferuje się np. "strzelanie do celu z wiatrówki".
Już w 2012 r. list do premiera Donalda Tuska, zwracający uwagę na szczególne znaczenie Wilczego Szańca, napisali historycy zasiadający w Kolegium przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Jeden z sygnatariuszy, nieżyjący już prof. Władysław Bartoszewski mówił wówczas w rozmowie z PAP, że taki obiekt historyczny jak w Gierłoży nie powinien być przekazany choćby w formie dzierżawy w dowolne ręce. "Nie jest to obiekt ideologicznie obojętny, a teraz w czasie odradzających się ruchów ideologicznie skrajnych, nawiązujących do tych z II wojny światowej, Wilczy Szaniec nie może pozostawać bez kontroli" - mówił prof. Bartoszewski.
W 2013 roku Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku przygotowało projekt wystawy plenerowej, która miała być zbudowana w byłej kwaterze Hitlera w Wilczym Szańcu. Gierłoż miała być przedstawiona jako miejsce planowania zbrodni przeciwko ludzkości i miejsce dowodzenia wojną.
Jak mówił wówczas PAP wicedyrektor muzeum Janusz Marszalec nowa wystawa nie miała być przewodnikiem po obiektach architektonicznych byłej kwatery Hitlera, tylko "praktycznym, skrótowym +przewodnikiem+ po największym i najstraszniejszym konflikcie XX wieku".
Wilczy Szaniec (Wolfschanze), położony w lasach w okolicach Kętrzyna, był w latach 1941-1944 kwaterą główną Adolfa Hitlera. Był to zamaskowany w lesie kompleks ok. 200 budynków: schronów i baraków. W jego skład wchodziły również dwa lotniska, elektrownia, dworzec kolejowy, ciepłownie, centrale dalekopisowe.
Kwatera miała powierzchnię 250 ha i otoczona była pierwotnie zasiekami, a następnie także polem minowym. Co kilkaset metrów ustawione były kilkunastometrowej wysokości drewniane wieże obserwacyjne, a także stanowiska ciężkich karabinów maszynowych.
W Gierłoży 20 lipca 1944 roku płk Claus von Stauffenberg dokonał nieudanego zamachu na Hitlera.
Dziś Gierłoż to jedna z największych atrakcji turystycznych Mazur, odwiedza ją rocznie od 180 tys. do 200 tys. turystów z Polski i zagranicy. (PAP)
ali/ rof/ agz/
