Budowa budynku muzealnego w Miejscu Pamięci na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. 12.2017. Fot. PAP/W. Pacewicz
Rozpoczęły się prace wykończeniowe budynku muzeum w budowanym Miejscu Pamięci na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze. Potrwają one do sierpnia 2019 r. Natomiast jeszcze w tym roku ma być ogłoszony konkurs na aranżację wystawy w nowym muzeum.
Obóz zagłady w Sobiborze funkcjonował od marca 1942 r. do października 1943 r. Niemcy wymordowali tu około 170 tys. Żydów z Polski i innych krajów Europy.
W ubiegłym roku powstały w Sobiborze budynek muzealny oraz budynek gospodarczy w stanie surowym (bez okien, drzwi, instalacji). Koszt budowy wyniósł ponad 1 mln zł. Kolejny rozpoczęty właśnie etap robót dotyczy prac wykończeniowych obu budynków – m.in. budowy instalacji sanitarnych i elektrycznych, a także budowy parkingów i chodników. Koszt tych prac to ponad 10 mln zł.
„Przewidywany termin zakończenia tych prac to połowa sierpnia 2019 roku. W związku z pracami budowlanymi cały teren miejsca pamięci będzie niedostępny dla odwiedzających, do odwołania” – powiedziała PAP rzeczniczka Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie Agnieszka Kowalczyk-Nowak.
Budynek muzealny ma ok. 750 m kw. powierzchni. Ma w nim być m.in. sala wystawiennicza, sala edukacyjna, punkt informacyjny, magazyn zbiorów.
Jeszcze tym roku ma być też ogłoszony konkurs na aranżację plastyczną wystawy w nowym budynku muzeum. „Scenariusz tej wystawy przygotowuje zespół pracowników Muzeum na Majdanku” – zaznaczyła Kowalczyk - Nowak.
W kolejnych etapach tworzenia Miejsca Pamięci w Sobiborze planowane są prace związane z budową symbolicznego upamiętnienia ofiar obozu, a także – odkrytych jesienią 2014 r. podczas prac archeologicznych - pozostałości po komorach gazowych w obozie.
Jeszcze przed rozpoczęciem budowy zabezpieczono miejsca masowych grobów z prochami ofiar. Polana z masowymi mogiłami - ok. 1,5 hektara powierzchni - została pokryta warstwami geowłókniny oraz kruszywa z białego marmuru. Prace te odbywały się pod nadzorem Komisji Rabinicznej do spraw cmentarzy.
Od 2000 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze prowadzono cyklicznie prace archeologiczne. Znaleziono blisko tysiąc różnych przedmiotów – w tym wiele rzeczy należących do przywożonych tu ludzi m.in. klucze, naparstki, okulary, łyżki, papierośnice maszynki do golenia.
W obozie zagłady w Sobiborze od marca 1942 r. do października 1943 r. Niemcy wymordowali około 170 tys. Żydów. Ponad połowę ludzi zgładzonych w Sobiborze stanowili Żydzi z Polski, ale przywożono ich tu również z Holandii, Słowacji, Francji, Czech, Niemiec. Mordowano ich głównie w komorach gazowych, tuż po przywiezieniu do obozu.
Początkowo ciała zamordowanych składano w masowych grobach. Późną jesienią 1942 r. w Sobiborze rozpoczął się proces spalania ciał, który trwał do końca funkcjonowania obozu. Ciała palono na rusztach wybudowanych na bazie szyn kolejowych.
14 października 1943 r. w obozie wybuchło powstanie. Po zabiciu kilku członków SS oraz strażników licznej grupie więźniów udało się uciec. Do końca wojny przeżyło 46 osób z grupy rebeliantów oraz kilku uciekinierów, którzy zbiegli z Sobiboru w innych okolicznościach.
Po powstaniu hitlerowcy zlikwidowali obóz - baraki i komory gazowe zostały rozebrane, na terenie obozu posadzono las.
Pierwsze inicjatywy upamiętnienia tego miejsca kaźni podjęto na początku lat 60. XX w.; w 1965 r. odsłonięto tu pomnik, który w pierwszej połowie lat 80. został przebudowany. W 1993 r. na terenie byłego obozu w Sobiborze utworzono niewielkie muzeum. W 2012 r. stało się ono oddziałem Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie.
Utworzenie nowego Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego obozu zagłady w Sobiborze to inicjatywa podjęta przez Polskę, Holandię, Izrael i Słowację we wrześniu 2008 r. Kierunki oraz zadania dla poszczególnych etapów powstawania Miejsca Pamięci wytycza Grupa Sterująca złożona z przedstawicieli państw-uczestników projektu. Koncepcja architektoniczno-artystyczna nowego miejsca pamięci została wyłoniona w 2013 r., w drodze międzynarodowego konkursu.
Obóz zagłady "SS - Sonderkommando Sobibór" był jednym z trzech obozów zagłady – obok Treblinki i Bełżca - powstałych w ramach Akcji Reinhardt, czyli zrealizowanej w sposób zaplanowany przez hitlerowców operacji, mającej na celu wymordowanie całej ludności żydowskiej pozostającej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i deportowanej w ten rejon. Według szacunków podczas tej akcji od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich, z czego ok. 1,5 mln właśnie w obozach zagłady.(PAP)
Autorka: Renata Chrzanowska
ren/ itm/
