Litwa, Łotwa i Estonia obchodzą w czwartek 29. rocznicę Łańcucha (Szlaku) Bałtyckiego - akcji, w której dwa miliony osób, trzymając się za ręce, utworzyło żywy łańcuch od Wilna przez Rygę do Tallina.
Był to wyraz protestu przeciwko sytuacji politycznej w tych ówczesnych republikach ZSRR. Akcja została zorganizowana w 50. rocznicę podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow, na mocy którego trzy państwa bałtyckie straciły niepodległość.
"23 sierpnia sercem przypomnijmy jedność Łańcucha Bałtyckiego z udziałem odważnych ludzi, dążących do wolności" - napisała w czwartek prezydent Litwy Dalia Grybauskaite na stronie internetowej swego urzędu.
W najbliższą sobotę rocznica zostanie upamiętniona zapaleniem na bałtyckich wybrzeżach Litwy, Łotwy i Estonii 100 ognisk, symbolizujących też obchodzone w tym roku stulecia odzyskania przez nie niepodległości.
Główne uroczystości, przypadające w rocznicę zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow, obchodzone w Europie jako Dzień Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, odbywają się w tym roku w Estonii. W Tallinie zostanie otwarty zespół pomnikowy Ofiar Komunizmu. Z inicjatywy Estońskiego Instytutu Pamięci Historycznej i ministerstwa sprawiedliwości odbędzie się konferencja "Utopia, która nie doszła do skutku mimo milionów ofiar. Zbrodnie komunistyczne i pamięć europejska".
W ramach konferencji ministrowie sprawiedliwości Litwy, Łotwy, Estonii, Węgier i Rumunii podpiszą wspólne oświadczenie o współpracy w badaniu przestępstw reżimu komunistycznego.
W zorganizowanym w 1989 roku Łańcuchu (Szlaku) Bałtyckim, będącym symbolem jedności, odwagi i dążenia do wolności, uczestniczyli mężczyźni, kobiety, dzieci, którzy nieśli flagi i śpiewali pieśni patriotyczne. W kulminacyjnym momencie wszyscy demonstranci na 15 minut wznieśli ręce do góry.
Komunistyczni przywódcy NRD Erich Honecker i Rumunii Nicolae Ceausescu deklarowali chęć pomocy w stłumieniu manifestacji. Przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow z tego wsparcia nie skorzystał; w grudniu 1989 roku podpisał natomiast deklarację potępiającą tajny protokół paktu Ribbentrop-Mołotow.
11 marca 1990 roku Litwa, jako pierwsza republika radziecka, ogłosiła niepodległość. W dwa lata po proteście na Litwie, Łotwie i w Estonii, niepodległość wszystkich trzech krajów uznana została przez wspólnotę międzynarodową.
Utworzony przez mieszkańców nadbałtyckich republik łańcuch został wpisany do Księgi rekordów Guinnessa jako najdłuższy łańcuch ludzi. Jednak z czasem rekord przeszedł w ręce obywateli Bangladeszu. Ich akcja zgromadziła ponad 5 mln osób, a łańcuch miał długość 1050 km.
W 2013 roku aleja przy Parlamencie Europejskim została nazwana aleją Szlaku Bałtyckiego. Odsłonięto również tablicę okolicznościową, upamiętniającą "żywy łańcuch" sprzed lat.
W Wilnie Łańcuch (Szlak) Bałtycki upamiętnia rzeźba "Droga wolności" odsłonięta w 2010 roku. Rzeźba przedstawia mur o długości 63 metrów z wyciętymi w nim sylwetkami ludzi, pomalowany w barwy narodowe Litwy.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ cyk/ ap/
