Otwarcie wystawy fotograficznej "Wiosna, lato, WOJNA... Warszawa 1939", premierę książki "Warszawa zapamiętana", varsavianistyczne wycieczki rowerowe i warsztaty dla dzieci zaplanowano w Domu Spotkań z Historią w ramach obchodów 80. rocznicy wybuchu II wojny.
"W dniach 27–29 września DSH obchodzi 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej pod hasłem +Warszawa. Niech trwa+. Zostało ono zainspirowane wierszem Antoniego Słonimskiego +Alarm+ i naszym zdaniem świetnie odnosi się do historii obrony Warszawy, ale także po prostu do dziejów miasta. I to hasło jest również takim naszym życzeniem dla miasta, aby trwało, mimo tego co było, jest i będzie. I pod tym hasłem organizujemy obchody rocznicowe" - powiedziała PAP kierownik działu komunikacji stołecznego Domu Spotkań z Historią Kinga Sochacka.
Obchody rozpoczynają się w piątek wernisażem wystawy "Wiosna, lato, WOJNA... Warszawa 1939". "To opowieść o jednym roku z życia miasta, który zmienił jego oblicze i życie mieszkańców na zawsze. Ideą wystawy było by pokazać nie tylko wrzesień 1939 i to co się po nim działo w Warszawie, tylko szerszy kontekst, cały ten rok 1939. Kiedy z jednej strony było pojawiające się zagrożenie wybuchem wojny, a z drugiej jeszcze wciąż takie codzienne życie się toczyło, odbywały się zawody sportowe, ludzie wypoczywali nad Wisłą. Stąd też tytuł, bo zamiast kolejnej pory roku pojawiła się wojna, zaczęły się zupełnie nowe realia" - relacjonował jeden z kuratorów wystawy Ryszard Mączewski.
"Pokazujemy to wszystko poprzez fotografie i cytaty ze wspomnień, które Ośrodek KARTA wspólnie z DSH w ramach Archiwum Historii Mówionej zbiera od warszawiaków pamiętających tamte czasy. Prezentowane na wystawie zdjęcia pochodzą z kilku głównych źródeł. Część przedwojenna ukazana jest oczami reporterów +Ilustrowanego Kuriera Codziennego+, krakowskiej gazety, której ogromna spuścizna fotograficzna jest w tej chwili w zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego. Wrzesień pokazujemy oczyma dwóch konkretnych fotografów - Juliena Bryana i Sylwestra Brauna, którego większość kojarzy pod pseudonimem +Kris+, znanego fotoreportera powstańczego" - powiedział.
Jak zaznaczył zupełnie inaczej pokazywali oni rozgrywające się wydarzenia. "Bryan głównie skupiał się na ludziach, ich tragediach, ukazywał bliskie kadry twarzy ludzi, którzy musieli stawić czoła zupełnie nowym warunkom, stracili dobytek, bliskich. Z kolei Braun raczej pokazuje zniszczone miasto. A czasem zapomina się jak bardzo było ono zniszczone we wrześniu 1939 r. Okres po wrześniu dokumentują zdjęcia niemieckiej propagandy, a także fotografie często nieznanych Niemców, którzy robili je sobie na pamiątkę. Potem wklejali do albumów, które teraz po kilkudziesięciu latach pojawiają się na aukcjach internetowych lub muzea wchodzą w ich posiadanie" - mówił Mączewski.
"Uzupełnia je kilka zdjęć z wydaje się zupełnie nieznanej kolekcji. W grudniu 1939 r. do Warszawy przyjechał dyrektor marketingu niemieckiej firmy Dragerwerk, nie wiemy w jakim celu, natomiast wykonał ponad 60 fotografii zniszczonego miasta i przedmieść. I to jest pewne zakończenie wystawy. Ekspozycja obejmuje więc cały 1939 rok z naciskiem na wrzesień i pierwsze tygodnie po kapitulacji miasta. Pierwsza część jest takim wprowadzeniem by pokazać kontrast w ramach jednego roku życia warszawiaków" - zaakcentował kurator.
Ekspozycja - jak mówią organizatorzy - jest także inspiracją dla innych działań organizowanych w ramach obchodów. "Będą to m.in. wycieczki rowerowe pod hasłem +Warszawa. Niech trwa!+. Weźmiemy ze sobą mapę stolicy z 1939 r. i pojedziemy w miasto. Podczas tej wycieczki opowiemy historię stolicy z września 1939 r., a więc dzieje pierwszych tygodni wojny. Dowiemy się m.in. kto parodiował Hitlera w jednym z warszawskich teatrów, czym zajmowała się Straż Obywatelska, gdzie się toczyły największe walki, skąd nadawała radiostacja Polskiego Radia. A więc dużo ciekawostek historycznych i varsavianistycznych zaplanowanych podczas tych dwóch wycieczek rowerowych - w sobotę i w niedzielę" - powiedziała Sochacka.
"Poza tym planujemy spacer po Warszawie w ramach cyklu +Warszawa zapamiętana+. Tym razem odbędzie się on na Woli, bo też pierwsze bomby spadły na miasto w okolicach Rakowca i na Kole, więc to świetny punkt wyjścia, by opowiedzieć o historii Warszawy we wrześniu 1939 r. Rolkarze i wrotkarze będą mogli wziąć udział w specjalnej edycji nightskatingu poświęconej pamięci ofiar cywilnych i obrońców miasta. Przejazd jest organizowany pod hasłem +Warszawa trwa - przeciwko wojnie+. Trasa przejazdu została tak zaplanowana, by uczestnicy dowiedzieli się jak wyglądała Warszawa we wrześniu 1939 r., gdzie stawiano barykady, jak wyglądało życie w schronach i piwnicach. Podczas przejazdu usłyszymy relacje świadków historii pochodzące z naszego Archiwum Historii Mówionej" - opowiadała.
Z wydarzeń stacjonarnych odbywających się w DSH będzie można przyjść z dziećmi na warsztaty plastyczno-edukacyjne "Moja kartka z Warszawy 1939". "Są inspirowane specjalnie powstałą na obchody aplikacją e-kartka 1939. To zarówno strona, jak i aplikacja, które są po prostu multimedialnym kalendarium historycznym obejmującym 52 dni z życia stolicy. I dzieci inspirując się tym stworzą własne kartki z kalendarza z Warszawy 1939 r. Poza tym dowiedzą się też jak wyglądała praca dziennikarza w tamtym czasie, ponieważ przygotują własną gazetkę, w której będą informacje związane z ostatnimi dniami tuż przed wybuchem wojny" - mówiła Sochacka.
Zaplanowano także pokazy filmów "Przelot nad zdobytym miastem" i "Początek. Warszawa w pierwszych dniach okupacji" zrealizowanych na podstawie nagrań niemieckich operatorów, które pokazują Warszawę w pierwszych dniach po kapitulacji 28 września 1939 r. "Odbędzie się również premiera książki +Warszawa zapamiętana. W okupowanej stolicy+ Archiwum Historii Mówionej, które wybrało ze swoich zbiorów relacje świadków historii pamiętających tamte czasy. I ich opowieści znalazły się w publikacji. Mamy też wątek współczesny, bo musimy pamiętać, że koniec II wojny nie przyniósł światu pokoju. Odbędzie się spotkanie +Alarm dla miasta: Warszawa '39, Aleppo '12, Donieck '14+, podczas którego zastanowimy się nad tym co zmieniło się w ciągu tych 80 lat jeśli chodzi o wojnę i życie mieszkańców w okupowanych miastach" - dodała.
Szczegółowy program obchodów jest dostępny na stronie internetowej Domu Spotkań z Historią. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ pat/
