Dom przy ulicy Planty 7/9, w którym doszło do wydarzeń podczas Pogromu Kieleckiego w 1946 roku. Fot. PAP/M. Walczak
Dyskusje, koncerty, spotkania autorskie oraz Marsz Pamięci i Modlitwy złożą się na kilkudniowe obchody 72. rocznicy pogromu kieleckiego z 4 lipca 1946 r. W jego wyniku w kamienicy przy ulicy Planty 7 z rąk cywilnych mieszkańców miasta, milicjantów i żołnierzy zginęło 37 Żydów.
Głównym organizatorem uroczystości rocznicowych jest kieleckie Stowarzyszenie im. Jana Karskiego. Organizacja prowadzi w kamienicy przy Plantach Instytut Kultury Spotkania i Dialogu, gdzie będzie się odbywała większość rocznicowych wydarzeń.
Na niedzielę zaplanowano wernisaż wystawy ilustracji z opowieści graficznej "Naród Wybrany" autorstwa Kristofa Biena. Bien to pochodzący z Polski rysownik, który wyjechał z kraju razem z emigrantami Marca’68 i zamieszkał w Danii. Jego komiks, którego wydawcą jest Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, przybliża historię pięciu osób – ofiar Zagłady.
W poniedziałek 2 lipca zaplanowano dyskusję z udziałem prof. Barbary Engelking i prof. Dariusza Libionki, której punktem wyjścia będzie książka "Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski". Pozycja, współredagowana przez prof. Engelking, ukazała się nakładem Wydawnictwa Centrum Badań nad Zagładą Żydów, które jest współorganizatorem spotkania. Rozmowę poprowadzi prezes kieleckiego stowarzyszenia Bogdan Białek.
Koncert Symchy Kellera "Bramy – pieśni i modlitwy chasydzkie" odbędzie się we wtorek 3 lipca. Znany kantor żydowski i znawca chasydyzmu z towarzyszeniem gitary i fletu zaśpiewa tradycyjne pieśni-modlitwy.
Główne obchody rocznicowe – w środę 4 lipca – będą miały formę Marszu Pamięci i Modlitwy. Marsz rozpocznie się przy pomniku "Menora", dedykowanym pamięci ofiar Zagłady z kieleckiego getta. Kolejny przystanek zaplanowano przy kamienicy na Plantach – tę część obchodów poprowadzi kielecka młodzież. Następnie uczestnicy przejdą na cmentarz żydowski na Pakoszu, gdzie odbędzie się modlitwa prowadzona przez naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha oraz przedstawicieli wyznań chrześcijańskich.
Wieczorem w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu zaplanowano koncert kantorów żydowskich. We wtorek, 8 lipca, w rocznicę pogrzebu ofiar pogromu, w Kościele Akademickim św. Jana Pawła II, zostanie odprawiona msza święta.
Cykl wydarzeń nawiązujących do rocznicy pogromu, pod hasłem "Pamięć pokoleń", organizuje także kielecka delegatura Instytutu Pamięci Narodowej, we współpracy m. in. ze Świętokrzyskim Urzędem Wojewódzkimi i Urzędem Miasta w Kielcach. 3 lipca odbędzie się konferencją naukowa poświęcona pomocy Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką, a 4 lipca m. in. wykład o badaniach nad pogromem kieleckim.
Zgodnie z ustaleniami IPN, w czasie pogromu kieleckiego zginęło 37 osób narodowości żydowskiej (35 zostało rannych) i troje Polaków. Tego dnia w Kielcach i okolicach miały miejsce również inne zajścia, w których pokrzywdzonymi stali się obywatele narodowości żydowskiej. Na tle rabunkowym zamordowano mieszkankę Kielc pochodzenia żydowskiego Reginę Fisz i jej kilkutygodniowe dziecko.
Kielecki pogrom w 1946 r. sprowokowała plotka o uwięzieniu przez Żydów chrześcijańskiego chłopca i rzekomym dokonaniu na nim rytualnego mordu. Dziewięć z dwunastu osób (w większości przypadkowych), oskarżonych o masakrowanie Żydów, skazano w pospiesznym, pokazowym procesie na śmierć i stracono.
Wobec nieznalezienia podstaw do oskarżenia kogokolwiek za udział w pogromie Żydów w Kielcach miejscowa delegatura Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu IPN w Krakowie w 2004 r. umorzyła śledztwo w tej sprawie. Jak zaznaczył w postanowieniu o umorzeniu śledztwa prokurator pionu śledczego IPN Krzysztof Falkiewicz, w przypadku ujawnienia nowych dowodów i okoliczności postępowanie karne może być w każdym czasie podjęte na nowo.
Od jesieni 2016 r. Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie prowadzi kwerendę archiwalną, dotyczącą pogromu kieleckiego. Badanie dokumentów ma pomóc w ustaleniu, czy są powody do ewentualnego podjęcia umorzonego wcześniej śledztwa. (PAP)
Autor: Katarzyna Bańcer
ban/ itm/
