Rodziny dziewięciu warszawskich powstańców odebrały w środę Krzyże Srebrne Orderu Wojennego Virtuti Militari przyznane żołnierzom w czasie powstania. To odznaczenie przypomina walkę i dramat powojennych losów żołnierzy powstania – mówił prezydent Bronisław Komorowski.
Kawalerami Orderu Wojennego Virtuti Militari zostali: Lucjan Giżyński ps. Gozdawa, Tadeusz Gołębiowski ps. Okrój, Kazimierz Jackowski ps. Torpeda, Władysław Kalinowski ps. Włodek, Władysław Kulasek ps. Jaśmin, Franciszek Mazurkiewicz ps. Niebora, Konrad Okolski ps. Kuba, Zygfryd Urbanyi ps. Juliusz, Tadeusz Zwierzchaczewski ps. Powierża.
Giżyński ps. Gozdawa był dowódcą batalionu im. Stefana Czarnieckiego znanego jako batalion "Gozdawa" i jednym z organizatorów walk na Starym Mieście. Podległe mu oddziały uczestniczyły w zdobyciu gmachu Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych, opanowaniu obiektów w rejonie pl. Teatralnego i oczyszczeniu dzielnicy z oddziałów niemieckich. Linie obronne dowodzone przez "Gozdawę" nigdy nie zostały zdobyte przez nieprzyjaciela. Krzyżem Virtuti Militari został odznaczony rozkazem z 23 sierpnia 1944 r.
Kawalerami Orderu Wojennego Virtuti Militari zostali: Lucjan Giżyński ps. Gozdawa, Tadeusz Gołębiowski ps. Okrój, Kazimierz Jackowski ps. Torpeda, Władysław Kalinowski ps. Włodek, Władysław Kulasek ps. Jaśmin, Franciszek Mazurkiewicz ps. Niebora, Konrad Okolski ps. Kuba, Zygfryd Urbanyi ps. Juliusz, Tadeusz Zwierzchaczewski ps. Powierża.
Gołębiowski ps. Okrój uczestniczył w powstaniu warszawskim jako dowódca drużyny i zastępca dowódcy plutonu batalionu "Miotła" i żołnierz baonu "Czata 49". Zginął 13 września 1944 r. podczas obrony szpitala św. Łazarza na warszawskim Czerniakowie. Pochowany został w kwaterach żołnierzy i sanitariuszek batalionu "Miotła" na wojskowych Powązkach. Krzyżem Virtuti Militari został odznaczony rozkazem dowódcy AK z 9 września 1944 r.
Jackowski ps. Torpeda był zastępcą dowódcy, a po jego ciężkim zranieniu drugiego dnia powstania dowódcą plutonu "Torpedy" (batalion Miotła). Po rozformowaniu batalionu "Miotła" jego pluton wszedł w skład batalionu "Czata 49" zachowując dotychczasową nazwę. Po kolejnych przeformowaniach oddział został podporządkowany dowódcy odcinka północ w podobwodzie "Sławbor". Jackowski walczył w rejonie Woli, Starego Miasta i Śródmieścia. Był dwukrotnie ranny, a oprócz Virtuti Militari odznaczony także Krzyżem Walecznych.
Kalinowski ps. Włodek walczył podczas powstania warszawskiego w zgrupowaniu "Radosław" w batalionie "Parasol". Jego szlak bojowy wiódł przez Wolę i Stare Miasto.
Kulasek ps. Jaśmin w okresie zrywu był dowódcą 1. kompanii I Zgrupowania w rejonie Koło w obwodzie Wola.
Zwierzchaczewski ps. Powierża walczył w powstaniu warszawskim w grupie "Północ" zgrupowaniu "Sienkiewicz", a następnie jako kwatermistrz batalionu "Gozdawa".
Franciszek Mazurkiewicz ps. Niebora dowodził batalionem "Miotła" wchodzącym w skład zgrupowania "Radosław", którego dowódcą był jego starszy brat, ppłk Jan Mazurkiewicz ps. Radosław. "Niebora" wraz ze zgrupowaniem "Radosław" przeszedł szlak bojowy od Woli przez Stare Miasto, Czerniaków i Mokotów do Śródmieścia. Najcięższe walki stoczył w natarciu na ul. Stawki i w obronie szpitala św. Łazarza przy ul. Książęcej. Krzyżem Virtuti Militari został odznaczony pośmiertnie 11 sierpnia 1944 r.
Okolski ps. Kuba był dowódcą III plutonu "Felek" 2. kompanii "Rudy" batalionu "Zośka". Uczestniczył w walkach z oddziałami niemieckimi na Woli; dowodził jedną z grup szturmowych podczas ataku na koszary niemieckie w budynku dawnej szkoły powszechnej przy ul. Spokojnej. Brał również udział w wyzwoleniu niemieckiego obozu koncentracyjnego "Gęsiówka". Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.
Urbanyi ps. Juliusz od 1943 r. był dowódcą oddziału specjalnego, a następnie plutonu osłonowego Komendy Głównej Narodowej Organizacji Wojskowej. Po scaleniu z Armią Krajową był to pluton specjalny 1908. W przededniu powstania warszawskiego pluton został włączony do zgrupowania "Paweł". Jego oddział uczestniczył w walkach na Starym Mieście i Woli, gdzie zyskał miano "Tygrysów Woli". Pośmiertnie 11 sierpnia rozkazem komendanta głównego AK został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari.
Orderem Wojennym Virtuti Militari odznaczono do tej pory ok. 26 tys. osób. Przyznawano go za bohaterstwo m.in. podczas insurekcji kościuszkowskiej, powstania listopadowego, styczniowego, wielkopolskiego i powstań śląskich. Kawalerami orderu byli działacze niepodległościowi, legioniści, Hallerczycy, uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej, kampanii 1939 r., członkowie ruchu oporu, żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, ale także sowieccy generałowie i wojskowi w czasach PRL. Order Virtuti Militari ustanowił w 1792 r. król Stanisław August na pamiątkę zwycięskiej bitwy Polaków z Rosjanami pod Zieleńcami.
Prezydent uhonorował także żyjących powstańców i osoby zasłużone dla pamięci o powstaniu, w tym pracowników Muzeum Powstania Warszawskiego.
Pośmiertnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczył Zdzisława Kamińskiego za wybitne zasługi dla niepodległości Polski. Kamiński, dziennikarz i popularyzator nauki, był autorem programu popularnonaukowego "Sonda" nadawanego w Telewizji Polskiej w latach 1977-89. Prowadził go wspólnie z Andrzejem Kurkiem.
Krzyżami z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości zostali uhonorowani Jadwiga Bałabuszko-Sławińska, Janina Borkowska, łącznik Zenon Borysiewicz, Stanisław Grądzki, Henryk Płocienniczak, Barbara Podgórska i Hanna Stadnik. Doceniono ich zasługi poniesione w walce z bronią w ręku o suwerenność i niepodległość państwa polskiego w latach 1939-1956.
Prezydent odznaczył Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości Stanisława Biłobrana, Hannę Bornińską, Danutę Olbrych, Hannę Teschich i Barbarę Zwirską-Roefler za wybitne zasługi w obronie niepodległości i suwerenności Państwa Polskiego w latach 1939-1956.
Za zasługi dla niepodległości Polski, za działalność społeczną i kombatancką Złote Krzyże Zasługi odebrali Stanisław Białek, Stefan Kaman, Marian Kawiak i ks. Marian Sedlaczek.
Prezydent przyznał także odznaczenia za zasługi w upowszechnianiu i propagowaniu postaw patriotycznych opartych na świadomości historycznej, za kultywowanie historii Polski, za propagowanie polskiej historii na arenie międzynarodowej. Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał Dariusz Gawin, Złoty Krzyż Zasługi - Paweł Ukielski, Agnieszka Sidor i Piotr Śliwowski. Gawin i Ukielski są zastępcami dyrektora Muzeum Powstania Warszawskiego.
Za zasługi na rzecz rozwoju kultury, za pielęgnowanie pamięci o najnowszej historii Polski Złotym Krzyżem Zasługi został uhonorowany Tomasz Kołodziejczak, Srebrnym Krzyżem Zasługi - Przemysław Truściński. (PAP)
mce/ nno/ akn/ mjs/ mlu/ ura/
