Portal Martyrologia Wsi Polskich
Artykuły historyczne, dokumenty, fotografie i interaktywna mapa znalazły się na zaprezentowanym we wtorek w Kielcach zmodernizowanym portalu internetowym, poświęcony martyrologii wsi polskich podczas II wojny światowej.
Przedsięwzięcie jest realizowane od 2010 r. przez Instytut Pamięci Narodowej i Muzeum Wsi Kieleckiej. Jednym z oddziałów muzeum jest Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie – położona w świętokrzyskich lasach miejscowość, która stała się symbolem 817 spacyfikowanych wsi polskich.
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Jarosław Szarek podkreślił podczas konferencji prasowej, że portal ma pomóc w przywracaniu pamięci o wydarzeniach z czasów II wojny światowej.
Jak zaznaczył "Michniów jest na ziemi świętokrzyskiej symbolem tej ceny, jaką było poparcie wsi polskiej dla dążeń niepodległościowych narodu", jednak - jego zdaniem - wydarzenia z pacyfikacji tej miejscowości są znane w regionie, ale niekoniecznie w Polsce, czy zagranicą. "Jak to się stało, że - nie umniejszając żadnego wysiłku (…) – w Czechach słynne są na całą Europę Lidice, we Francji – Oradour? Pojedyncze pacyfikacje, dramatyczne i tragiczne, funkcjonują w europejskiej pamięci, a te 817 spalonych wiosek, ten krzyk palonych, mordowanych dzieci, kobiet (…) nie przebił się do świadomości części Polaków, a tym bardziej za granicę" - ocenił Szarek.
"Po to jest inicjatywa tych wspólnych działań, aby rozpocząć drogę, żeby ta pamięć wracała (…) Ostanie miesiące były najlepszą lekcją, ile za nami lat zaniechania, jaką płacimy cenę za to, że kiedyś uwierzyliśmy w to, że przeszłość nie ma znaczenia. Inni do tego tak nie podeszli" – podkreślił szef IPN.
Szarek dodał, że portal - który obecnie dokumentuje pacyfikacje wsi na ziemiach polskich wcielonych podczas II wojny światowej do Niemiec oraz tych w granicach Generalnej Guberni – będzie wkrótce przetłumaczony na język angielski.
Jak mówił, w przyszłości na portalu trzeba będzie pokazać także niemieckie pacyfikacje wsi polskich na Wschodzie (na terenach, które po 1945 r. nie znalazły się w granicach Polski), wywózki sowieckie wiosek na Wschodzie oraz ofiary "ludobójstwa na Wołyniu". "To jest ta pełna mapa męczeństwa wsi polskiej. Jesteśmy zobowiązani pamięć o tym, winni jej naszym przodkom, którzy tak okrutnie byli mordowani podczas II wojny światowej" – podkreślił.
"Robimy to w imię prawdy, bo nasi bohaterowie, nasze ofiary najbardziej przekazuję te prawdę - czym dla narodu polskiego była okupacja niemiecka i sowiecka, czym była II wojna światowa" – dodał Szarek.
Zdaniem Szarka za mało mówi się także o wkładzie polskiej wsi w odzyskanie niepodległości, a po II wojnie światowej, mimo poniesionych ofiar, polska wieś - jak podkreślił – oparła się systemowi komunistycznemu m. in. wspierając antykomunistyczne podziemie zbrojne, zachowując własność i wiarę.
Jak opisywał dyrektor Biura Informatyki IPN Rafał Leśkiewicz, portal www.martyrologiawsipolskich.pl ma edukować - opowiadając o tragizmie wsi polskiej w okresie II wojny światowej i informować o aktywności mauzoleum w Michowie czy IPN, w zakresie upamiętniania ofiar pacyfikacji wsi.
Na stronie można znaleźć m.in. interaktywną mapa pacyfikacji wsi, blok poświęcony mauzoleum w Michniowie i blok edukacyjny z artykułami historyków o dziejach akcji pacyfikacyjnych i eksterminacji ludności chłopskiej. Znajdują się na nim także filmy, zdjęcia i dokumenty, poświęcone martyrologii polskich wsi.
Nad zawartością merytoryczną strony - zbieraniem materiałów i ich digitalizowaniem - pracowało kilkuset archiwistów IPN z całej Polski.
Leszek Bukowski z kieleckiej delegatury IPN podkreślił, że krótko po uruchomieniu portalu przed kilku laty, inicjatywa spotkała się z pozytywnym, szerokim odzewem odbiorców w kraju oraz m. in. z USA, Kanady czy Niemiec.
Organizatorzy zwracają się z prośbą o przekazywanie przez użytkowników portalu wszelkich pamiątek, zdjęć oraz relacji nawiązujących do wydarzeń z okresu II wojny światowej, których ofiarami stali się mieszkańcy wsi polskich. Odnośnik do portalu jest dostępny na głównej stronie internetowej IPN, znajdzie się także na stronie Muzeum Wsi Kieleckiej.
W czwartek w Michniowie obchodzona będzie 75. rocznica pacyfikacji wsi, po raz pierwszy w dniu nowego państwowego święta - Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, ustanowionego w ub.r. przez Sejm.
W mauzoleum zostanie odprawiona msza św. w intencji ofiar pacyfikacji. Po przemówieniach zaproszonych gości pod mogiłą pomordowanych złożone zostaną kwiaty. Z koncertem wystąpi Masovia Baroque Orchestra. Zaplanowano też konferencję "Spotkanie pokoleń" z udziałem potomków ofiar pacyfikacji. W Michniowie będzie prezentowana także wystawa "817. Poznaj tę historię", ukazująca niemieckie pacyfikacje wsi w ujęciu ogólnopolskim.
Marszałek województwa świętokrzyskiego Adam Jarubas podkreślił, że michniowskie mauzoleum – od 2010 r. rozbudowane przez Muzeum Wsi Kieleckiej przy wsparciu m. in. resortu kultury – stało się symbolem przywracania pamięci, przez współpracę wielu środowisk, w tym lokalnych, oraz instytucji.
Patronat nad uroczystościami rocznicowym w Michniowie objął prezydent RP Andrzej Duda. Obchody są realizowane w ramach projektu współfinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
12 lipca 1943 r. Niemcy rozpoczęli dwudniową pacyfikację Michniowa - wsi położonej w świętokrzyskich lasach, której mieszkańcy sprzyjali partyzantom Armii Krajowej, zgrupowanym pod dowództwem por. Jana Piwnika "Ponurego" na pobliskim Wykusie. Najmłodszą ofiarą michniowskiej zbrodni był Stefan Dąbrowa - miał dziewięć dni, gdy został wrzucony do płonącego domu. Wieś zrównano z ziemią.
W czasie lub w związku z pacyfikacją zamordowano 204 osoby - 102 mężczyzn, 54 kobiety i 48 dzieci. Wiadomo, iż liczba ofiar tej zbrodni może być większa, gdyż losy lokatorów, służby, osób czasowo przebywających we wsi nie są znane.
Położony w pobliżu Suchedniowa Michniów stał się symbolem 817 spacyfikowanych wsi polskich - jest nazywany "Golgotą wsi polskiej".
W 1979 r. pojawił się pomysł utworzenia w Michniowie Mauzoleum Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej w czasie II wojny światowej. Cztery lata później powstał społeczny komitet budowy Mauzoleum, zaś w roku 1990 r. - Fundacja – Pomnik Mauzoleum Męczeństwa Wsi Polskiej. W 50. rocznicę pacyfikacji poświęcono pomnik "Pieta Michniowska" przy mogile pomordowanych. W 1997 r. powstał Dom Pamięci Narodowej. Mauzoleum to także symboliczny cmentarz, na którym każda męczeńska polska wieś ustawia swój krzyż. (PAP)
autor: Katarzyna Bańcer
ban/ pat/
