Uczestniczka ogólnokrajowego kursu świetlicowego dla dziewcząt. Warszawa, 1948 r. Fot. PAP/CAF
25 lutego 1948 r. władze komunistyczne powołały Powszechną Organizację „Służba Polsce”. Miała ona charakter paramilitarny i prowadziła wśród młodzieży obowiązkowe przysposobienie zawodowe oraz wojskowe, a także indoktrynację ideologiczną.
Powszechna Organizacja „Służba Polsce” utworzona została przez władze komunistyczne 25 lutego 1948 r. na podstawie ustawy o powszechnym obowiązku przysposobienia zawodowego, wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego młodzieży.
Zakres jej działań obejmował młodzież pomiędzy 16 a 21 rokiem życia. Do zadań utworzonej organizacji należało m.in. wojskowe szkolenie młodzieży, organizacja prac na wielkich budowach przemysłowych i w rolnictwie, a także indoktrynacja ideologiczna.
Wykorzystywani do prostych i ciężkich prac „junacy” zapewniali państwu armię prawie bezpłatnej siły roboczej. Młodzież pracowała w brygadach bez wynagrodzenia. Państwo gwarantowało jedynie wyżywienie, zakwaterowanie i umundurowanie.
Strukturę organizacyjną „Służby Polsce” tworzyły komendy wojewódzkie, powiatowe, miejskie
i gminne. Hufce zajmowały się organizowaniem w poszczególnych miejscowościach szkoleń, prowadzeniem działalności kulturalno-oświatowej i sportowej. Prowadziły także werbunek do szkół przysposobienia zawodowego.
„Służba Polsce” zbudowana została w oparciu o zasady wojskowe i przy wsparciu oddelegowanej do niej kadry oficerskiej. Patronat nad nią objęło Ministerstwo Obrony Narodowej.
Pierwszym komendantem głównym„Służby Polsce” został płk Edward Braniewski.
W praktyce jednak organizacja kierowana była przez aparat PZPR i ZMP.
Pierwsze brygady „Służby Polsce” ruszyły do pracy 1 maja 1948 r. Ich członkowie mieli specjalne mundury i obowiązywała ich dyscyplina wojskowa. Wykorzystywani do prostych i ciężkich prac „junacy” zapewniali państwu armię prawie bezpłatnej siły roboczej. Młodzież pracowała w brygadach bez wynagrodzenia. Państwo gwarantowało jedynie wyżywienie, zakwaterowanie i umundurowanie.
W 1949 r. działania „Służby Polsce” obejmowały ok. 1,2 mln osób.
Brygady „Służby Polsce'” pracowały m.in. przy budowie Nowej Huty, odbudowie Warszawy, osuszaniu Żuław, a także w Państwowych Gospodarstwach Rolnych.
Do specjalnych brygad „Służby Polsce”, tzw. nadkontyngentowych, pracujących w bardzo ciężkich warunkach w kopalniach i kamieniołomach, reżim komunistyczny wcielał młodzież, której nastawienie polityczne uznawał za wrogie wobec „władzy ludowej”.
Prof. Wojciech Roszkowski opisując okoliczności powołania „Służby Polsce” zwracał uwagę na to, iż: „Przymus pracy i indoktrynacja polityczna w warunkach skoszarowania młodzieży miały być +szkołą+ nowych stosunków społecznych”.
Powszechna Organizacja „Służba Polsce” rozwiązana została uchwałą Rady Ministrów 17 grudnia 1955 r. (PAP)
mjs
