Warszawa, 12.06.2019. Prezes IPN Jarosław Szarek (P) odznaczył aktorkę Krystynę Froelich-Przybylską (L) podczas uroczystości wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności, 12 bm. w Warszawie. Fot. PAP/J. Kamiński
Prezes IPN Jarosław Szarek wręczył w środę w Warszawie kilkadziesiąt Krzyży Wolności i Solidarności zasłużonym działaczom opozycji antykomunistycznej z lat 1956-89. Solidarność to najpiękniejszy ruch, jaki stworzyła Polska w XX wieku - ocenił prezes Instytutu.
Uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności, która rozpoczęła się od odśpiewania "Mazurka Dąbrowskiego", odbyła się w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki "Przystanek Historia" w Warszawie. Poza prezesem IPN na ceremonii była doradczyni prezydenta i dawna działaczka KOR Zofia Romaszewska.
"Niepokorna Warszawa, niepokorne Mazowsze, wolna niepodległa Polska... Państwa życiorysy to jest historia naszej drogi ku wolnej niepodległej Polsce. Niektórzy z państwa zaczynali wcześniej na barykadach nieujarzmionej Warszawy w 1944 roku. To jest ten niezwykły łańcuch pokoleń, który trwa od wieków. Gdy żyjemy w niewoli, trwa pamięć przekazywana przez rodziny, przekazywana z pokolenia na pokolenie" - powiedział prezes IPN, który przypomniał, że na wniosek Instytutu Pamięci Narodowej odznaczenia dla kilkudziesięciu opozycjonistów z okresu PRL zostały przyznane przez prezydenta Andrzeja Dudę.
Prezes IPN podkreślił rolę Solidarności - wielomilionowego ruchu sprzeciwiającego się władzy komunistycznej. "To niezwykły i jeden z najpiękniejszych ruchów, jaki stworzyła Polska w XX wieku" - ocenił Szarek, przypominając też znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla opozycji antykomunistycznej w Polsce.
Przypomniał słowa papieża Polaka z homilii wygłoszonej 12 czerwca 1987 r. w Gdańsku: "+Jeden drugiego brzemiona noście+ – to zwięzłe zdanie apostoła jest inspiracją dla międzyludzkiej i społecznej solidarności. Solidarność – to znaczy: jeden i drugi, a skoro brzemię, to brzemię niesione razem, we wspólnocie. A więc nigdy: jeden przeciw drugiemu. Jedni przeciw drugim. I nigdy brzemię dźwigane przez człowieka samotnie" - powiedział Jan Paweł II.
Krzyże Wolności i Solidarności otrzymali zasłużeni działacze opozycji antykomunistycznej z lat 1956–89. Wśród uhonorowanych znalazł się ksiądz Jan Andrzej Sikorski, który podczas dekoracji krzyżem odebrał od dawnych opozycjonistów najwięcej oklasków. Ksiądz Sikorski był aktywnym działaczem niepodległościowym. Po wprowadzeniu stanu wojennego został kapelanem internowanych i uwięzionych w Zakładzie Karnym Warszawa-Białołęka. Kolportował wydawnictwa podziemne a także udzielał wsparcia więzionym. Pomagał również w przekazywaniu wiadomości i lekarstw wśród internowanych.
"Pytali mnie kiedyś, dlaczego Napoleon przegrał pod Moskwą? Odpowiedziałem: wziął ze sobą za mało medali. Bo jak się daje medale, to ludzie lecą do przodu i nawet nie wiedzą po co. A myśmy dzisiaj otrzymali, kochani, krzyże. To jest coś znacznie więcej niż jakikolwiek medal, bo on niesie w sobie najwyższe wartości" - powiedział ks. Sikorski, który zabrał głos w imieniu odznaczonych.
Krzyżem Wolności i Solidarności - jak podał IPN na swojej stronie internetowej - zostali odznaczeni m.in. Jan Albin Bryłowski, Witold Janusz Chodakiewicz, Ryszard Jan Czaicki, Ewa Regina Guziołek-Tubelewicz, Mieczysław Zbigniew Jankowski, Grażyna Janina Jentys, Feliks Karwowski, Teresa Stanisława Kucharska-Górska, Adam Antoni Kunicki, Andrzej Jan Miążkiewicz, Wojciech Jerzy Muszyński, Piotr Niewiarowski, Jan Ossowski, Teresa Jolanta Pękalska, Alina Maria Pliszka, Tadeusz Radomyski, Alfred Rosłoń, Henryk Rowicki, Włodzimierz Dariusz Tarwacki, Mieczysław Arkadiusz Wieczorek i Włodzimierz Żarnecki.
Do listy odznaczonych Instytut dołączył również krótkie ich biogramy.
Kilku opozycjonistów zostało odznaczonych pośmiertnie; byli to Robert Iwanicki, Ewa Magdalena Kunicka, Edmund Jerzy Parzyszek, Andrzej Roman, Piotr Zygmunt Skórzyński, Witold Kazimierz Wierzejski. Uroczystość zakończył koncert okolicznościowy, na którym wystąpili Paweł Piekarczyk i Leszek Czajkowski.
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm w 2010 r. dla uhonorowania osób, które w latach 1956-89 "mimo zagrożenia bezpośrednimi represjami, zasłużyły się czynnie dla odzyskania przez Polskę pełnej niepodległości i suwerenności oraz dla obrony praw człowieka i obywatela w PRL". Z wnioskiem o odznaczenie Krzyżem Wolności i Solidarności występuje do prezydenta RP prezes IPN z inicjatywy własnej lub organizacji społecznych i zawodowych.
Krzyż Wolności i Solidarności jest wzorowany na Krzyżu Niepodległości – drugim po Orderze Wojennym Virtuti Militari najwyższym odznaczeniu wojskowym okresu międzywojennego, ustanowionym przez prezydenta Ignacego Mościckiego dla tych, którzy przyczynili się do odzyskania przez Polskę suwerenności w 1918 r. (PAP)
nno/ itm/
