Podobnie jak wtedy, dziś jesteśmy tak samo gotowi, aby stanąć razem w obliczu wielu wyzwań i chronić ideały niepodległości, jedności i solidarności - napisali we wspólnym oświadczeniu prezydenci Polski Andrzej Duda i Litwy Dalia Grybauskaite w 450. rocznicę Unii Lubelskiej.
Unia ta, przetrwawszy ponad 200 lat, stała się inspiracją dla całej Europy, aby integrować i budować coraz bliższą współpracę pomiędzy państwami, jako najlepszą odpowiedź na wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia - podkreślili prezydenci Polski i Litwy.
"Świętując 450-lecie zawarcia Unii Lubelskiej, chylimy czoła przed naszymi przodkami za powołanie do życia wizjonerskiej Rzeczypospolitej Obojga Narodów – państwa zbudowanego na zasadach równości i współodpowiedzialności" - napisali Duda i Grybauskaite. Jak zaznaczyli, wpływ jaki miała Unia Lubelska na wzmocnienie ówczesnej kultury obywatelskiej i idei republikańskich po dziś dzień pozostaje cennym wkładem do naszego życia polityczno-społecznego".
"Podobnie jak wtedy, dziś jesteśmy tak samo gotowi, aby stanąć razem w obliczu wielu wyzwań i chronić ideały niepodległości, jedności i solidarności. Poprzez budowanie wspólnej europejskiej i transatlantyckiej przyszłości, wdrażanie strategicznych projektów energetycznych i transportowych, rozwijanie intensywnej współpracy kulturalnej i naukowej, przyczyniamy się do tworzenia dobrobytu i bezpieczeństwa całej Europy" - czytamy w oświadczeniu.
W ocenie Dudy i Grybauskaite duch Unii Lubelskiej, "czyli wzajemny szacunek, konsensualne rozwiązania i różnorodność kulturowa, nadal prowadzi nas ku pogłębianiu partnerstwa pomiędzy naszymi narodami".
Akt unii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego został podpisany 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. Powołana w tej sposób Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się jednym z najpotężniejszych organizmów politycznych ówczesnej Europy. Unia przewidywała, że państwo to będzie mieć jednego władcę wybieranego wspólnie w wolnej elekcji i wspólny Sejm. Ponadto oba kraje zobowiązały się do wspólnej polityki obronnej i zagranicznej, wspólna też była waluta. Zachowano odrębne języki urzędowe, skarb i sądownictwo. Oba kraje miały też swoje odrębne wojsko, urzędy centralne oraz tytuły i dostojeństwa, choć z takim samym zakresem kompetencji.
O trwałości unii stanowiły m.in. tolerancja narodowościowa i wyznaniowa. Mimo różnych trudności Unia Lubelska przetrwała do XVIII wieku, do uchwalenia Konstytucji 3 maja, która wprowadzała jednolite państwo. Potem nastąpiły rozbiory.
W specjalnej uchwale podjętej podczas 82. posiedzenia Sejmu podkreślono, że „polsko-litewska unia umożliwiła narodziny wyjątkowego systemu państwowości i była jednym z najważniejszych wydarzeń stulecia na kontynencie”. (PAP)
nmk/ par/
