Prezydent Andrzej Duda upamiętnił w środę w Gliwicach ośmiu mieszkańców tego miasta, którzy zginęli w czasie powstań śląskich. Przy ich zbiorowym grobie na miejscowym cmentarzu prezydent złożył wieniec.
W środę Andrzej Duda przebywa z wizytą w woj. śląskim. Najpierw odwiedził Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu, a następnie udał się do Gliwic, gdzie głównym punktem będzie spotkanie z mieszkańcami.
Wizytę w tym mieście rozpoczął od upamiętnienia powstańców śląskich, składając wieniec przy ich zbiorowej mogile. Na gliwickim cmentarzu pochowanych jest ośmiu mieszkańców Szobiszowic (dzielnica Gliwic).
Januszkowice – m.in. obok Lichynia, Leśnicy, Zalesia oraz Łąk Kozielskich - były jednym z miejsc, gdzie w nocy z 20 na 21 maja 1921 r., czyli podczas III powstania śląskiego, doszło do najkrwawszych walk. I choć powstańcy w tamtej okolicy do 24 czerwca prowadzili kontrofensywę, nie udało im się ponownie zdobyć Góry Św. Anny ani odzyskać inicjatywy na froncie.
III powstanie śląskie było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów polskiej ludności na Śląsku w latach 1919-1921, kiedy ważyła się sprawa przynależności państwowej obszaru należącego wcześniej do Niemiec. Mający to określić plebiscyt odbył się 20 marca 1921 roku. Głosowało ok. 97 proc. uprawnionych, z czego ok. 19 proc. stanowili wcześniejsi emigranci. Za przynależnością do Polski opowiedziała się mniejszość - 40,3 proc. głosujących.
Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Na tę wieść wcześniejsze pojedyncze strajki niezadowolonych z warunków życia mieszkańców regionu przekształciły się 2 maja w strajk generalny, zaś w nocy rozpoczęło się powstanie. Na jego czele stanął znany działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy Wojciech Korfanty.
Walki trwały dwa miesiące. Najpoważniejsze starcia miały miejsce w okolicach Góry św. Anny na Opolszczyźnie. Powstańcy opanowali prawie cały obszar plebiscytowy. Utworzono administrację polską, a oddziały powstańcze - Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska - przekształciły się w regularne wojsko. Według źródeł historycznych, w III powstaniu wzięło udział ok. 60 tys. Polaków, w tym około 5 tys. żołnierzy i cywilów z Polski wspieranych, choć nieoficjalnie, przez rząd polski. W walkach poległo ponad 1,2 tys. powstańców, a ok. 800 odniosło rany.
W wyniku powstania zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, zamieszkanego przez ponad 2 mln osób, do Polski przyłączono 46 proc. ludności i 29 proc. terenu, z licznymi kopalniami i hutami. (PAP)
akp/ eaw/
