Jest „wysoce prawdopodobne”, że fińscy żołnierze przynależący dobrowolnie do jednostki SS-Wiking działającej na Ukrainie w czasie II wojny światowej uczestniczyli w zbrodniach ludobójstwa – poinformowało w piątek w raporcie fińskie Archiwum Narodowe.
Opublikowany raport dotyczy lat 1941-43 i działalności fińskich ochotników walczących w ramach operującej na wschodnim froncie jednostki SS-Wiking, do którego zwerbowano z Finlandii ok. 1 400 osób.
Raport został zamówiony przez kancelarię rządu i przygotowany przez Archiwum Państwowe. Na początku 2018 r. Centrum Szymona Wiesenthala zwróciło się oficjalnie do prezydenta Finlandii Sauli Niinisto o wyjaśnienie możliwego udziału Finów w zbrodniach.
Z przedstawionego w piątek opracowania, liczącego blisko 250 stron, wynika, że ”fińscy ochotnicy uczestniczyli najprawdopodobniej w mordach i przemocy wobec Żydów, ludności cywilnej oraz więźniów wojennych, dokonanych przez różne oddziały dywizji SS-Wiking”. ”Należy jednak przyznać, że użyte materiały źródłowe nie dają dość szczegółowej wiedzy, aby dokładnie ocenić poszczególne zdarzenia" - napisano w raporcie.
Do przygotowania opracowania posłużono się m.in. kilkudziesięcioma pamiętnikami sporządzonymi w trakcie działań wojennych, a także znajdującymi się w Finlandii materiałami ze zbiorów państwowych i prywatnych, korespondencją, fotografiami oraz artykułami z gazet.
Na piątkowej konferencji prasowej zwrócono uwagę, że "z dzienników i innych dokumentów przeważnie nie wynika, kto wydawał rozkazy ani kim byli uczestnicy mordów”. Z drugiej jednak strony fińskie dzienniki "bezsprzecznie” pokazują, że ochotnicy wiedzieli o morderstwach Żydów, cywilów czy więźniów wojennych. Jak zaznaczono, czyny te były ”często wymieniane” w dziennikach, jednak na ich podstawie trudno stwierdzić, jak Finowie je oceniali.
Według badaczy dowody Holokaustu i mordowania cywilów czy więźniów wojennych w czasie wojny zostały zgromadzone w wielu miejscach, a w archiwach wielu państw – m.in. w Izraelu, USA, Rosji, Ukrainie, Polsce, Białorusi, Niemczech, Holandii i innych krajach nordyckich - ”jest jeszcze wiele materiałów, których nie zdążono całościowo wykorzystać”.
Opublikowany w piątek raport przyciągnął dużą uwagę fińskich mediów. ”Czas spojrzeć prawdzie w oczy – także fińscy esesmani brali udział w nazistowskich zbrodniach wojennych” - napisała lokalna prasa.
Dotychczas w Finlandii przyjmowano pogląd, że Finowie służący w latach 1941-43 w jednostce SS nie uczestniczyli w zbrodni ludobójstwa na ludności żydowskiej ani nie popełnili innych zbrodni wojennych. Kwestia domniemanych zbrodniczych czynów dokonanych przez Finów związana jest z opublikowanymi wcześniej badaniami historyka Andre Swanstroma kierującego Fińskim Towarzystwem Historii Kościoła (SKHS). Znalazł on dowody (list fińskiego żołnierza), że co najmniej kilku fińskich żołnierzy z oddziału SS uczestniczyło w egzekucji Żydów na Ukrainie.
Oprócz Finów w skład międzynarodowej dywizji SS-Wiking wchodzili także ochotnicy z innych krajów nordyckich. Już w 1941 r. fińscy ochotnicy, których dobrowolna służba w niemieckiej jednostce SS aprobowana była przez fiński rząd, zostali przesunięci do działań na tereny Ukrainy. W latach 1941-44 Finlandia, korzystając z pomocy III Rzeszy i użyczając jej części swojego terytorium, prowadziła wojnę kontynuacyjną z ZSRR (1941-44) w celu odzyskania utraconych wcześniej ziem w wyniku radziecko-fińskiej wojny zimowej (1939-40). Później w latach 1944-45 Finlandia w ramach wojny lapońskiej prowadziła walki z wojskami niemieckimi, dążąc do ich wyparcia z północy kraju.
Z Helsinek Przemysław Molik
pmo/ anb/ kar/
