01.01.2011. Warszawa (PAP) - Stworzenie podstaw nauki o powierzchni Księżyca, opracowanie prototypu peryskopu i ... warzenie piwa jopejskiego, to zaledwie kilka z wielu wynalazków i dokonań Jana Heweliusza. Jego postać poznamy lepiej w 2011 roku, który Sejm RP ogłosił Rokiem słynnego astronoma.
"Mamy nadzieję, że dzięki tym obchodom postać Jana Heweliusza - niezwykłej osobowości naukowca, ale także działacza publicznego, a nawet browarnika - skłoni do tego, by więcej mówić publicznie o nauce" - zapowiedziała dyrektor biura prezydenta Gdańska ds. kultury Anna Czekanowicz.
To właśnie władze Gdańska - rodzinnego miasta "polskiego Leonardo da Vinci" - wnioskowały, by w rok 2011 ustanowić Rokiem Jana Heweliusza. W przyszłym roku mija 400. rocznica urodzin słynnego XVII-wiecznego astronoma.
W 2011 roku odbędzie się blisko 400 wydarzeń poświęconych astronomii i samemu Heweliuszowi. Zwiastunem obchodów będą związane z Heweliuszem flagi, które już 2 stycznia zawisną w całym Gdańsku. Oficjalna inauguracja Roku Heweliusza nastąpi 27 stycznia uroczystą sesją Rady Miasta.
Już w styczniu poznamy wyniki konkursu "Tribute to Hevelius", w którym naukowcy otrzymają granty na badania naukowe. Jedną z atrakcji obchodów będzie uruchomienie jedynego na świecie zegara pulsarowego. Uczniowie szkół średnich będą mogli spróbować swoich sił w V Międzynarodowej Olimpiadzie Astronomii i Astrofizyki. Z kolei w gdańskim Dworze Artusa po raz 35. odbędzie się zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.
Teatr Wybrzeże rozstrzygnie konkurs na utwór dramatyczny poświęcony Heweliuszowi, a podczas jubileuszowego koncertu "Gwiazdy na gdańskim niebie" wystąpi słynna wokalistka jazzowa Cassandra Wilson. Postać słynnego gdańskiego astronoma poznają również dzieci, dla których przygotowano specjalny komiks pt. "Uczeń Heweliusza". Z kolei uczniowie zobaczą 40-minutowy film "Śladami Jana Heweliusza w Gdańsku".
Z okazji 400. rocznicy urodzin astronoma wydane zostaną także znaczek pocztowy i moneta okolicznościowa. Smakosze spróbują "Hewelianki", czyli oficjalnego ciastka miasta wyłonionego w konkursie dla gdańskich cukierników.
"Heweliusz był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli świata nauki XVII wieku. () Stworzył podwaliny współczesnej astronomii i na stałe wpisał się w historię światowej nauki" - czytamy w uchwale przyjętej w grudniu przez Sejm.
Jan Heweliusz, a właściwie Johann Hewelke, urodził się 1611 roku w Gdańsku. Po ukończeniu znanego Gimnazjum Astronomicznego, pracował w warsztacie mechanicznym i już wtedy budował swoje pierwsze przyrządy astronomiczne. W 1630 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie w Lejdzie, gdzie uczył się prawa i ekonomii. Jednak już rok po rozpoczęciu studiów wyjechał w podróż m.in. do Londynu i Paryża, tam poznawał wybitnych ówczesnych naukowców.
Po powrocie do Gdańska przejął rodzinny browar i wkrótce stał się najbardziej znanym gdańskim browarnikiem. Jako członek Gdańskiego Cechu Browarników samodzielnie warzył i sprzedawał piwo. Mógł pochwalić się produkcją słynnego piwa jopejskiego. W 1641 został gdańskim rajcą miejskim, zajmował się sądownictwem i opieką lekarską.
"Na dachach swych trzech domów zbudował obserwatorium astronomiczne, które wyposażył we własnoręcznie skonstruowane, znakomitej jakości, teleskopy i przyrządy pomiarowe, czyniąc je ówcześnie najlepiej wyposażonym tego typu obiektem na świecie" - czytamy w przyjętej przez Sejm ustawie. Obserwatorium odwiedzali m.in.: Jan Kazimierz, Maria Ludwika i Jan III Sobieski, wsparcia finansowego udzielał mu także Ludwik XIV.
Heweliusz stworzył ponad 20 wielkich dzieł oraz atlas 54 gwiazdozbiorów, z których 12 opisano po raz pierwszy. Był twórcą nowoczesnej selenografii, czyli dziedziny astronomii zajmującej się opisem powierzchni Księżyca. Wyniki swoich badań publikował w założonej przez siebie drukarni. Sam wykonywał część ilustracji do przygotowywanych atlasów. Był również twórcą prototypu zegara wahadłowego i peryskopu.
Bogaty program obchodów i liczne ciekawostki z życia naukowca są dostępne na oficjalnym portalu jubileuszu (www.janheweliusz.pl). (PAP)
Na zdjęciu: Portret Jana Heweliusza, mal. Daniel Schultz. Fot. wikipedia.
ekr/ krf/ tot/ jbr/
