Ambasador Rosji w Polsce Siergiej Andriejew przed pomnikiem w Pieniężnie. Fot. PAP/T. Waszczuk
Przy przeznaczonym do rozbiórki pomniku gen. Czerniachowskiego w Pieniężnie ambasada rosyjska zorganizowała w niedzielę obchody 71. rocznicy śmierci tego sowieckiego dowódcy. Rosjanie przyjechali mimo, że monument jest już częściowo zdemontowany i ogrodzony.
Metalowe popiersie sowieckiego dowódcy odpowiedzialnego za likwidację AK na Wileńszczyźnie i upamiętniające go napisy usunięto z pomnika we wrześniu ub. roku - na polecenie władz miejskich Pieniężna (woj. warmińsko-mazurskie). Pozostała jedynie pusta betonowa kolumna i cokół z płaskorzeźbami czerwonoarmistów. Teren jest ogrodzony siatką ze względu na niedokończone prace rozbiórkowe.
Niedzielne uroczystości zorganizowano w związku z przypadającą 18 lutego rocznicą śmierci gen. Iwana Czerniachowskiego, który poległ w 1945 r. podczas operacji wschodniopruskiej. Rosjanie złożyli wieńce i kwiaty przed zamkniętą bramą ogrodzenia. Przywieźli też ze sobą portret generała.
W obchodach uczestniczył ambasador Siergiej Andriejew i inni przedstawiciele służb dyplomatycznych Federacji Rosyjskiej w Polsce, oficjalna delegacja władz pobliskiego obwodu kaliningradzkiego i grupa dziennikarzy z Rosji. Był też poczet sztandarowy Stowarzyszenia Spadkobierców Polskich Kombatantów II wojny św. i grupa ludzi z transparentem "Ruch Suwerenności Narodu Polskiego".
Ambasador Andriejew powiedział dziennikarzom, że chociaż pomnika praktycznie już nie ma, to i tak dla Rosjan będzie to miejsce związane z pamięcią po Czerniachowskim, bo tam generał został śmiertelnie ranny. Dlatego - jak zapowiedział - nadal będą tam organizowane rocznicowe obchody.
Pytany, czy Rosja skorzysta z propozycji władz Pieniężna, żeby zabrać popiersie Czerniachowskiego do siebie, odpowiedział, że jego zdaniem pomnik ma sens tylko wówczas, gdy stoi w miejscu związanym z wydarzeniem, które upamiętnia. Jak mówił, gdyby monument został przeniesiony, to byłby już "pomnikiem czegoś innego".
W obchodach uczestniczył ambasador Siergiej Andriejew i inni przedstawiciele służb dyplomatycznych Federacji Rosyjskiej w Polsce, oficjalna delegacja władz pobliskiego obwodu kaliningradzkiego i grupa dziennikarzy z Rosji. Był też poczet sztandarowy Stowarzyszenia Spadkobierców Polskich Kombatantów II wojny św. i grupa ludzi z transparentem "Ruch Suwerenności Narodu Polskiego".
Andriejew odniósł się też do zapowiedzi władz Pieniężna, że na miejscu po pomniku Czerniachowskiego miałoby powstać takie upamiętnienie ofiar wojny, które nie będzie dzielić Rosjan i Polaków. "W ogóle jesteśmy za powstaniem miejsc pamięci, naszej wspólnej walki, braterstwa broni, wspólnej pamięci, ale jeśli nie jest to wbrew pamięci o naszych bohaterach" - stwierdził.
Ambasador był również pytany o wypowiedź premiera Rosji Dmitrija Miedwiediewa, który w sobotnim wystąpieniu na forum Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa obarczył Zachód odpowiedzialnością za nową zimną wojnę pomiędzy jego krajem a Zachodem. Dyplomata został też poproszony o komentarz do słów prezydenta Andrzeja Dudy, który ocenił, że Rosja, kiedy mówi o powrocie do zimnej wojny, próbuje podważyć ład w Europie.
"Moim zdaniem, wczoraj premier Miedwiediew wszystko jasno powiedział w swoim wystąpieniu. Nie mam niczego do dodania" - odpowiedział Andriejew.
Dyplomata przyznał jedynie, że rosyjski premier powiedział, że "faktycznie jesteśmy teraz w stanie nowej zimnej wojny". "Niestety tak jest, ale to nie nasz wybór" - stwierdził ambasador.
Po uroczystościach przy pomniku rosyjska delegacja odwiedziła miejscowy cmentarz, na którym znajdują się groby 166 czerwonoarmistów poległych w walkach z Niemcami w 1945 r.
Według informacji przekazanych PAP przez burmistrza Pieniężna Kazimierza Kiejdo, strona rosyjska została uprzedzona, że miejsce, "na którym znajdował się obiekt upamiętniający gen. Czerniachowskiego w myśl polskiego prawa jest terenem budowy" i dlatego zostało zabezpieczone przed dostępem osób nieuprawnionych.
Kiejdo powiedział PAP, że o planowanej uroczystości w Pieniężnie zawiadomili go pisemnie przedstawiciele władz obwodu kaliningradzkiego. Jak zastrzegł, nie wystąpili oni jednak o zgodę na publiczne zgromadzenie, a jedynie zwrócili się z prośbą o uporządkowanie otoczenia pomnika. Dlatego w przesłanej Rosjanom odpowiedzi zaproponował im odwiedzenie w tym dniu cmentarza żołnierzy radzieckich. Jak napisał, "jest on zawsze bardzo dobrze utrzymany i nie wymaga szczególnego przygotowania na ewentualne uroczystości".
Zdaniem burmistrza zgodnie z zezwoleniem na rozbiórkę - wydanym przez starostwo w Braniewie - gmina ma trzy lata na dokończenie demontażu pomnika. Prace będą sfinansowane z publicznej zbiórki, ogłoszonej przez miasto i organizacje kombatanckie AK. Na ten cel potrzeba jeszcze ok. 25-30 tys. zł.
Pomnik Czerniachowskiego zbudowano w latach 70 ub. wieku niedaleko miejsca, gdzie radziecki dowódca został śmiertelnie raniony odłamkiem pocisku artyleryjskiego. Do czasu ogłoszenia przez władze miasta woli usunięcia monumentu Rosjanie nie organizowali oficjalnych uroczystości w tym miejscu. Pomnik od lat stał praktycznie zapomniany i zarastał krzakami. Decyzja lokalnego samorządu o likwidacji pomnika wywołała ostre protesty Rosji.
Według polskich historyków Czerniachowski odegrał "rolę zdecydowanie negatywną wobec Polski i Polaków". Jako dowódca 3. Frontu Białoruskiego był odpowiedzialny za aresztowanie płk. Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka" i rozbrojenie 6-8 tys. żołnierzy wileńskiej AK. Wielu z nich zostało zesłanych do łagrów lub przymusowo wcielonych do Armii Czerwonej. Natomiast dla Rosjan jest on jednym z najzdolniejszych dowódców z czasów II wojny i dwukrotnym Bohaterem Związku Radzieckiego.
Czerniachowskiego, który zginął 18 lutego 1945 r., pochowano w Wilnie. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości jego szczątki przeniesiono na cmentarz w Moskwie. Wileński pomnik generała zabrano natomiast do rosyjskiego Woroneża.
(PAP)
mbo/ agz/
