O historii ruchu dysydenckiego w krajach byłego bloku wschodniego i ZSRR, literaturze drugiego obiegu i udziale byłych dysydentów we współczesnej polityce dyskutują w Moskwie uczestnicy dwudniowego seminarium organizowanego przez Stowarzyszenie Memoriał.
Spotkanie to, rozpoczęte w piątek, poświęcone jest pamięci rosyjskiego historyka i współzałożyciela Memoriału Arsenija Rogińskiego, zmarłego w grudniu 2017 roku. Współorganizatorem jest polski Ośrodek KARTA.
W dwudniowym seminarium uczestniczą działacze ruchu dysydenckiego w okresie komunistycznym, wśród nich Tomas Venclova, Zbigniew Gluza, Aleksandr Podrabinek, jak również młodzi badacze zajmujący się historią tego ruchu. W Rosji temat ten nie jest do tej pory dobrze zbadany, a w jeszcze mniejszym stopniu prezentowany jest opinii publicznej - powiedział mediom szef Memoriału Jan Raczyński.
Jego zdaniem temat historii ruchu dysydenckiego, oporu i wolnej myśli jest aktualny również dzisiaj. "Dzisiejsza Rosja to nie jest Związek Radziecki. W ZSRR o takiej konferencji nie można byłoby nawet pomyśleć, a nie tylko ją zorganizować. Jednak to, że teraz ograniczana jest wolność słowa, są prześladowania za opinie historyczne, wypowiedzi na temat faktów historycznych - to jest zły znak" - powiedział szef Memoriału.
Uczestnicy konferencji mówili w piątek o rozwoju ruchu dysydenckiego w poszczególnych krajach - m.in. w Czechach czy na Litwie, aż do okresu przemian 1989 roku. Oddzielny blok tworzą zagadnienia dotyczące kultury i nauk humanistycznych w ruchu dysydenckim, w tym literatury drugiego obiegu. Blok zatytułowany "Mosty", zaplanowany na sobotę, poświęcono porównaniu takich zjawisk jak prawa człowieka czy więźniowie polityczni w poprzednim ustroju i współcześnie.
Uczestnicy seminarium będą też w sobotę dyskutować o tym, jak ułożyły się losy dawnych dysydentów w poszczególnych częściach dawnego bloku wschodniego. To, na ile dawni opozycjoniści są dziś wpływowi w swych krajach, jest "swego rodzaju wskaźnikiem tego, jak daleko społeczeństwa odeszły od poprzednich reżimów" - ocenił Raczyński.
Seminaria poświęcone pamięci Arsenija Rogińskiego Memoriał planuje organizować co roku w rocznicę jego urodzin. Za każdym razem będą one dotyczyć tematów, które należały do sfer zainteresowania Rogińskiego: od historii, poprzez badania archiwalne, historię dawną, po filologię.
Memoriał - jedna z najbardziej zasłużonych organizacji pozarządowych w Rosji - dokumentuje i propaguje wiedzę o represjach komunistycznych, głównie w okresie Wielkiego Terroru lat 30. XX wieku. Zajmuje się także obroną praw człowieka w Rosji i pomocą charytatywną dla ofiar represji politycznych. Bada i dokumentuje m.in. represje wobec obywateli polskich w ZSRR. Memoriał podejmował w Rosji zabiegi na rzecz pełnej rehabilitacji wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej.
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
awl/ mc/
