IPN: 158 postępowań prowadzonych w l. 2013-16 ws. zbrodni na mniejszościach

Sejmowa Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych rozpatrywała informację IPN dotyczącą problematyki mniejszości narodowych i etnicznych podejmowanej w ramach działalności IPN w latach 2013-16.

Wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma mówił, że Instytut prowadzi przede wszystkim działalność o charakterze edukacyjnym, popularyzatorskim, naukowym, badawczym, śledczym oraz upamiętniającym. Jak dodał, "aktywność IPN w tej dziedzinie skupia się wokół problematyki Holokaustu, stosunków polsko-żydowskich oraz stosunków polsko-ukraińskich". Zaznaczył, że Instytut prowadził również działania dotyczące innych mniejszości, w tym mniejszości niemieckiej.

Wiceprezes IPN dr Mateusz Szpytma powiedział, że Instytut prowadzi przede wszystkim działalność o charakterze edukacyjnym, popularyzatorskim, naukowym, badawczym, śledczym oraz upamiętniającym.

Jak dodał, "aktywność IPN w tej dziedzinie skupia się wokół problematyki Holokaustu, stosunków polsko-żydowskich oraz stosunków polsko-ukraińskich". Zaznaczył, że Instytut prowadził również działania dotyczące innych mniejszości, w tym mniejszości niemieckiej.

Szef pionu śledczego IPN Andrzej Pozorski powiedział, że w ramach ścigania zbrodni prowadzone są postępowania dotyczące przede wszystkim czynów popełnionych w czasie II wojny światowej. "Są to sprawy o bardzo poważnym ciężarze gatunkowym, bo w zasadzie są to sprawy dotyczące zabójstw różnych osób".

Z przekazanych informacji wynika, że w latach 2013-16 było to 158 postępowań, w szczególności: 103 dotyczyły zbrodni popełnionych wobec narodowości żydowskiej, 10 wobec narodowości niemieckiej, 8 wobec narodowości ukraińskiej, 4 wobec narodowości romskiej, 1 wobec narodowości białoruskiej a 2 wobec innych narodowości. 30 postępowań dotyczyło zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich.

Dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN Justyna Skowronek przedstawiając informację nt. działalności IPN w zakresie działalności edukacyjnej, zaznaczyła że obecne Biuro kontynuuje działalność Biura Edukacji Publicznej IPN z lat 2013-16. "Prowadzone są działania edukacyjne, wystawiennicze, warsztatowe, lekcyjne w obrębie przede wszystkim tematyki żydowskiej i polsko-ukraińskiej. Sporadycznie w działaniach IPN pojawiały się tematy związane z mniejszością: niemiecką, białoruską, tatarską i kaszubską".

Wyjaśniła, że Biuro przede wszystkim przygotowuje narzędzia służące do "zrozumienia historii, ale też umiejętności mówienia o niej przy pomocy materiałów źródłowych (...) taką wielką pomocą przygotowywaną przez IPN i rozsyłaną do szkół, są teki i materiały edukacyjne, które na ogół zawierają materiały dla ucznia, czyli słowniczki najważniejszych pojęć, kalendaria wydarzeń, materiały dla nauczyciela w postaci scenariuszy zajęć, wykazów literatury, materiałów źródłowych oraz karty źródłowe, czyli zdjęcia, dokumenty i plakaty".

Z przekazanych informacji wynika, że w latach 2013-16 było to 158 postępowań, w szczególności: 103 dotyczyły zbrodni popełnionych wobec narodowości żydowskiej, 10 wobec narodowości niemieckiej, 8 wobec narodowości ukraińskiej, 4 wobec narodowości romskiej, 1 wobec narodowości białoruskiej a 2 wobec innych narodowości. 30 postępowań dotyczyło zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich.

Dodała, że teki, które powstały w IPN dotyczące tematyki żydowskiej to: „Polacy ratujący Żydów w latach II wojny światowej", "Zagłada Żydów polskich w czasie II wojny światowej", "Auschwitz - pamięć dla przeszłości".

Teki związane z tematyką polsko-ukraińską to m.in.: "Stosunki polsko-ukraińskie w latach 1939-47" oraz "Kto tego nie widział, nigdy w to nie uwierzy...Zbrodnia Wołyńska. Historia i pamięć".

"Archiwum oczywiście gromadzi i udostępnia dokumenty organów bezpieczeństwa państwa z okresu 1944-1990, w tym dokumenty dotyczące inwigilacji mniejszości narodowych. W tym okresie 2013-2016 realizowaliśmy liczne kwerendy, przede wszystkim dla badaczy - zarówno z Instytutu, jak i z poza Instytutu, ale także dla dziennikarzy, podmiotów zewnętrznych dot. problematyki mniejszości" - powiedział p.o. Naczelnika Wydziału Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł dr Marcin Majewski.

Dodał, że na stronie IPN zamieszczone są dwa inwentarze elektroniczne pt. "Żydzi polscy i Żydzi w Polsce" oraz "Ukraińcy w Polsce w latach 1941-56".

Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adam Siwek powiedział, że od 1 sierpnia 2016 r. IPN częściowo realizuje zadania będące dotychczas w kompetencji zlikwidowanej Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Podkreślił, że podstawowym zadaniem Biura jest opieka nad miejscami pamięci na terenie Polski oraz polskimi miejscami pamięci poza granicami naszego kraju.

"W roku 2016 siłą rzeczy skupiliśmy się na takiej działalności administracyjnej, ponieważ te nowe zadania IPN i nowe kompetencje prezesa IPN dotyczą opiniowania pod względem merytorycznym, historycznym nowych inicjatyw związanych z upamiętnieniami; wydawaliśmy także opinie, w tym okresie niewiele, ale kilka dotyczyło upamiętnień np. poświęconych ludności niemieckiej z obszarów Opolszczyzny czy Dolnego Śląska" - poinformował Siwek.

Dodał, że Biuro uczestniczyło także w uroczystościach związanych z mniejszościami narodowymi na terenie Polski, np. w Malborku.

IPN podał że jego działania, prowadzone od 1 stycznia 2013 r. do 16 czerwca 2016 r., były podejmowane w ramach trzech głównych pionów tj. pionu edukacyjnego (Biuro Edukacji Publicznej), pionu archiwalnego (Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów) oraz pionu ścigania (Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu). Z kolei od 16 czerwca 2016 r. działania prowadzone były w ramach pięciu pionów tj. Biura Badań Historycznych, Biura Edukacji Narodowej, Archiwun, Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa oraz Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Komisja przyjęła informację przedstawioną przez IPN.

Autorka: Katarzyna Krzykowska

Edytor: Paweł Tomczyk(PAP)

ksi/ pat/