Sejm. Fot. PAP/P. Brzeziński
Zasady sprawowania opieki nad grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, a także m.in. wprowadzenie systemu finansowego wsparcia dla podmiotów opiekujących się takimi grobami określa ustawa, którą w czwartek uchwalił Sejm.
Za rządowym projektem ustawy o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski głosowało 413 posłów, nikt nie był przeciw, jeden poseł wstrzymał się od głosu.
Obecnie obowiązuje ustawa z dnia z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych. Zgodnie z nią, groby weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, traktowane jako groby prywatne, rodzinne, nie podlegają jakiemukolwiek ewidencjonowaniu, a przepisy nie przewidują systemowego wsparcia instytucji państwowych dla podmiotów sprawujących opiekę nad takimi grobami; uchwalona ustawa ma to zmieniać.
Określa ona zasady sprawowania opieki nad grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski, zasady i tryb prowadzenia ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, a także zasady udzielania dotacji celowych oraz przyznawania świadczeń pieniężnych na pokrycie kosztów sprawowanej opieki nad tymi grobami.
Wedle ustawy grobami weteranów walk o wolność i niepodległość Polski są groby: "osób, które walczyły o odzyskanie niepodległości Polski lub w obronie niepodległości i granic suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, biorąc udział w wojnach, działaniach zbrojnych i niepodległościowych oraz powstaniach narodowych w okresie od 1768 r. do 1963 r." oraz "funkcjonariuszy cywilnych władz powstań narodowych, administracji podziemnego Państwa Polskiego w okresie wojny 1939–1945, członków władz i Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939–1990, a także podziemnych niepodległościowych organizacji cywilnych w latach 1945–1956".
Ustawy zakłada: utworzenie zbiorczej ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski; wprowadzenie systemu finansowego wsparcia podmiotów sprawujących opiekę nad takimi grobami (w przypadku fundacji, stowarzyszeń, kościołów lub związków wyznaniowych, innych osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną – w formie dotacji celowej; a w przypadku osób fizycznych – w postaci świadczenia pieniężnego.
Instytucją odpowiedzialną za tworzenie ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski ma być Instytut Pamięci Narodowej. Wpis do ewidencji grobu znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej będzie mógł nastąpić "na wniosek osoby fizycznej, fundacji, stowarzyszenia, kościoła lub związku wyznaniowego, innej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub z urzędu.
W przypadku grobu weterana znajdującego się poza terytorium RP wpis "następuje na wniosek konsula Rzeczypospolitej Polskiej lub z urzędu". Wpis grobu do ewidencji będzie poprzedzony badaniem przeprowadzanym przez Prezesa IPN, czy grób, którego dotyczy wniosek, spełnia kryteria uznania go za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski.
Ponadto w ustawie zaproponowano nałożenie na wojewodów obowiązku niezwłocznego informowania prezesa IPN o odkryciu grobu, który nie spełnia przesłanek do uznania go za grób wojenny, a który "w ocenie wojewody może być uznany za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski". Ustawa przewiduje także udostępnianie w Biuletynie Informacji Publicznej IPN wykazu grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.
Ustawa, która trafi teraz do Senatu, ma wejść w życie 1 stycznia 2019 r. (PAP)
autorzy: Katarzyna Krzykowska, Agata Szwedowicz
ksi/ aszw/ itm/
