Zwiększenie kwot pomocy dla działaczy opozycji w PRL zakłada m.in. nowela ustawy jaką zajęły się komisje senackie. Prace zawieszono jednak by zapoznać się z mogącą konsumować projekt petycją dot. noweli ustawy o odszkodowaniach za represje w PRL, złożoną w Sejmie.
Projektem nowelizacji zgłoszonym przez grupę senatorów zajęły się we wtorek połączone komisje ustawodawcza; budżetu i finansów publicznych; praw człowieka, praworządności i petycji oraz rodziny, polityki senioralnej i społecznej.
Ustawa przewidująca pomoc finansową dla działaczy opozycji antykomunistycznej i represjonowanych z powodów politycznych w latach 1956-89 weszła w życie 31 sierpnia ub.r. Obejmuje osoby, które w tym okresie łącznie przez co najmniej 12 miesięcy prowadziły tę, zagrożoną odpowiedzialnością karną, działalność. Z tego czasu wyłączono okres, kiedy niezależny ruch studencki lub związkowy był legalny.
Status działacza opozycji potwierdza w drodze decyzji administracyjnej szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, po stwierdzeniu przez prezesa IPN czy osoba ta nie współpracowała z komunistycznymi organami bezpieczeństwa. Potwierdzenie następuje na wniosek działacza lub pośmiertnie - członka rodziny. Wnioski muszą zawierać dowody potwierdzające działalność opozycyjną i decyzję IPN lub dokument potwierdzający nadanie Krzyża Wolności i Solidarności. Pomoc ma być świadczona tylko osobom w szczególnie trudnej sytuacji materialnej.
"Zgodnie z obietnicą złożoną w poprzedniej kadencji grupa senatorów PO, PiS i niezależnych monitorowała wprowadzanie w życie ustawy. W wyniku tego oraz korespondencji z różnymi środowiskami zwłaszcza zrzeszającymi dawnych opozycjonistów uznaliśmy, że ustawa wymaga rewizji. Co prawda od momentu jej wdrożenia upłynęło niewiele czasu potwierdziły się jednak obawy, że z racji restrykcyjności nie spełnia założeń" - mówił reprezentujący wnioskodawców senator Jan Rulewski (PO).
Jak zaznaczył, pomimo dużego nagłośnienia zaledwie kilkaset osób złożyło wnioski o skorzystanie z pomocy. "Czyli projektowane pierwotnie ramy określone na 9 tys. osób w skali roku się nie sprawdziły. Nasz monitoring wykazał, że główną przeszkodą skuteczności ustawy było przyjęcie zbyt restrykcyjnych progów dochodowych. Dlatego jej twórcy postulują nowelizację" - podkreślił senator.
Przewiduje ona zwiększenie kwoty świadczenia do wysokości połowy najniższej emerytury, co ma także ułatwić w przyszłości waloryzacje kwoty wsparcia. Zakłada też podniesienie progu dochodowego umożliwiającego występowanie o nie do 170 proc. najniższej emerytury dla gospodarujących samotnie. O pomoc będą mogli także wystąpić ci, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 proc. najniższej emerytury.
Nowela przyznaje również prawo do świadczenia wdowom i wdowcom po uprawnionych, w wysokości połowy otrzymywanej przez nich kwoty. Zniesiono także konieczność występowania o świadczenie zasadniczo co 12 miesięcy dla uprawnionych oraz wdów i wdowców po nich, którzy otrzymują świadczenia emerytalno-rentowe. Takim osobom wsparcie będzie wypłacane dożywotnio. Przewidziano też, że świadczenia dotąd przyznane będą automatycznie waloryzowane do nowej wysokości.
"Na bazie doświadczeń związanych z pojawiającymi się coraz to nowymi dokumentami, zwłaszcza dotyczącymi działań nieprawnych i niejawnych okazuje się, że represje mogły mieć też inny charakter niż naruszające prawo PRL czy prawa człowieka. Organy bezpieczeństwa wpływały także pozaprawnie na decyzje dotyczące np. awansów czy skreślenia z listy mieszkaniowej, nie mówiąc o presji na zwolnienie. W ramach autopoprawki mówimy, że ta niejawna działalność, ale jednak udowodniona przez proces dowodowy np. świadków powinna znaleźć odbicie w ustawie zwłaszcza poprzez uznanie, że był to rodzaj prześladowania" - dodał Rulewski.
Obowiązująca ustawa przewiduje także jednorazową pomoc pieniężną dla uprawnionych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych. Takie wsparcie może być przyznana także na zakup sprzętu rehabilitacyjnego ułatwiającego życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji.
Ustawa zakłada też powstanie wojewódzkich rad konsultacyjnych powoływanych przy marszałkach województw w porozumieniu między zarządem województwa a szefem Urzędu ds. Kombatantów. Ponadto mocą ustawy osoby z opozycji oraz prześladowani otrzymują prawo do legitymacji i odznaki honorowej.
Członkowie połączonych komisji wyrazili chęć zajęcia się nowelą. Zawiesili jednak prace nad nią do czasu zapoznania się z treścią petycji złożonej w sejmowej komisji, dotyczącej nowelizacji ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Argumentowano to faktem, iż może ona zawierać propozycje konsumujące projekt złożony przez senatorów. (PAP)
akn/ pz/
