Senat za ustawą mającą lepiej chronić zdekomunizowane nazwy ulic

Za przyjęciem ustawy głosowało 64 senatorów, przeciw było 22, nikt nie wstrzymał się od głosu.

Wcześniej odrzucone zostały poprawki zgłoszone do noweli przez senatorów PO. Jedna przesuwała termin na usunięcie pomników upamiętniających komunizm z 31 marca 2018 r. na 31 marca 2019 r.; druga wydłużała vacatio legis ustawy do końca września 2018 r.

Sejm uchwalił nowelizację tzw. ustawy dekomunizacyjnej w ubiegły czwartek. Projekt przygotowali posłowie PiS.

Jak napisali w jego uzasadnieniu, "Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy jednostek organizacyjnych, jednostek pomocniczych gminy, budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz pomniki miała zakończyć rozpoczęty po zmianie ustroju proces dekomunizacji obiektów publicznych, zwłaszcza ulic. Niestety, wykonanie zapisów ustawy napotyka w niektórych miejscach na trudności, wobec czego w niniejszym projekcie zaproponowane są rozwiązania, które doprecyzowują sposób wykonania zapisów tzw. ustawy dekomunizacyjnej oraz zapewniają stabilność nowych nazw ulic i pozostałych obiektu".

Podkreślono, że wprowadzone przepisy są "niezbędne dla skutecznego dokończenia dekomunizacji przestrzeni publicznej".

Zgodnie z obowiązującymi przepisami tzw. ustawy dekomunizacyjnej, samorządy miały czas do 2 września 2017 r. na zmianę nazw obiektów symbolizujących lub propagujących komunizm albo inny ustrój totalitarny. Jeśli tego nie zrobiły, wojewoda - po uzyskaniu opinii IPN - mógł wydać zarządzenie zastępcze nadające, np. ulicy, nazwę zgodną z ustawą (w całym kraju wojewodowie wydali już takie zarządzenia).

Nowelizacja wprowadza przepis, że zarządzenie zastępcze, ogłoszone w wojewódzkim dzienniku urzędowym, podlega wykonaniu począwszy od dnia następującego po dniu wejścia w życie ustawy.

Zgodnie z nowelą, w przypadku niewykonania zarządzenia zastępczego w ciągu 30 dni od jego wejścia w życie, to wojewoda zapewni jego wykonanie na koszt jednostki samorządu. Samorządy będą miały 30 dni na zwrócenie kosztów wojewodzie, na podstawie przedstawionych dokumentów finansowo-księgowych.

Autorzy projektu wskazali, że takie rozwiązanie jest niezbędne, gdyż w razie zwłoki organów samorządowych "mieszkańcy danej ulicy, przedsiębiorcy, ale także organy publiczne znajdują się w sytuacji, kiedy obowiązuje już nowa nazwa (ulicy), ale w publicznych dokumentach i rejestrach oraz tabliczkach informacyjnych funkcjonuje nadal stara nazwa".

Nowelizacja przewiduje, że skarga do sądu administracyjnego na zarządzenie zastępcze wojewody przysługuje jednostce samorządu

terytorialnego jedynie w przypadku, gdy brak możliwości zmiany nazwy podlegającej dekomunizacji "wynikał z przyczyn niezależnych" od tej jednostki.

Aby "nadać ochronę" zmianom nadanym w trybie zarządzenia zastępczego, w nowelizacji zapisano konieczność wyrażenia zgody przez IPN i wojewodę na ponowną zmianę nazw zdekomunizowanych ulic czy placów.

Autorzy projektu motywowali, że wymóg ten zapewni "stałość nowej nazwy, co jest korzystne dla mieszkańców i przedsiębiorców, którzy nie będą musieli martwić się o to, że nazwa będzie zmieniana kilkukrotnie, co wprowadziłoby zamęt prawny".

Nowelizacja przewiduje także skrócenie czasu, jaki mają na usunięcie pomników upamiętniających komunizm czy inny ustrój totalitarny właściciele terenu, na którym się one znajdują. Zgodnie z obowiązującymi przepisami był to to 21 października 2018 r., teraz ma to być 31 marca 2018 roku.

Jeżeli właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości, na której znajdował się pomnik, nie uczestniczył w procedurze wzniesienia go, koszty jego usunięcia zwróci mu wojewoda - ze środków Skarbu Państwa.

Nowelizacja przewiduje, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem jej wejścia w życie stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta. Wejdzie w życie po upływie 7 dni od ogłoszenia.(PAP)

itm/ gj/ pat/