Konferencję polsko-węgierską, poświęconą rewolucji węgierskiej 1956 r. oraz późniejszym przełomowym momentom w historii najnowszej, zorganizował w środę w Budapeszcie Polski Instytut Badawczy i Muzeum.
Paneliści będą mówić o odbiciu przełomowych wydarzeń w literaturze i filmie, o wydarzeniach 1968 r. oraz o falach emigracyjnych z Polski i Węgier w punktach zwrotnych XX wieku. Jest to już trzecie spotkanie organizowane przez Polski Instytut Badawczy pod hasłem „Robimy rewolucję”.
W spotkaniu bierze udział przede wszystkim młodzież węgierska, polonijna i polska. Organizatorzy zaprosili na nie kilkudziesięciu studentów historii, politologii, stosunków międzynarodowych z Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obrady są jednak otwarte dla wszystkich i tłumaczone na żywo.
„Punktem wyjściowym jest dla nas 1956 r. zarówno w Polsce, jak i na Węgrzech, ponieważ spotykamy się dzień po święcie narodowym Węgier 23 października (która to data jest rocznicą wybuchu rewolucji węgierskiej 1956 r. - PAP). Ale w tym roku skupiamy się na wszystkich innych punktach zwrotnych najnowszej polskiej i węgierskiej historii” – powiedział PAP dyrektor Polskiego Instytutu Badawczego i Muzeum Piotr Piętka.
Jak zaznaczył, chciał, by nie była to akademicka konferencja, tylko także dyskusja i rozmowa. „Zależy nam na tym, by ścierały się tu opinie, bo dane wydarzenie może być inaczej postrzegane w obu krajach” - powiedział.
Spotkanie otworzył panel poświęcony wydarzeniom 1956 r. w literaturze Polski i Węgier z udziałem ambasadora Polski Jerzego Snopka oraz historyka i literaturoznawcy Istvana Kovacsa.
Snopek zaznaczył, że rewolucja węgierska 1956 r., podczas której Węgrzy zwrócili się przeciwko obcej opresji, odbiła się bardzo mocnym i szerokim echem w całej literaturze europejskiej. Wiersze poświęcone temu zrywowi stworzyli m.in. tak wybitni twórcy jak Jules Superville czy E.E. Cummings, powstawały też osnute na tych wydarzeniach powieści i sztuki dramatyczne. Snopek przypomniał, że sławny litewski pisarz i poeta Tomas Venclova na pierwszym miejscu wśród zdarzeń, które zdecydowały o jego życiu jako człowieka i poety, wymienił właśnie węgierską rewolucję 1956 r. Liczne wiersze tworzyli też pod wpływem węgierskich wydarzeń twórcy polscy.
Rewolucja węgierska wybuchła 23 października 1956 roku. Jej uczestnicy domagali się przywrócenia wolności słowa i innych swobód obywatelskich, a także pełnej niezależności od ZSRR. Rozpoczęta 4 listopada interwencja wojsk sowieckich w ciągu kilku tygodni krwawo stłumiła powstanie. Władzę na Węgrzech przejął wówczas marionetkowy rząd Janosa Kadara.
Represje wobec uczestników węgierskiego powstania trwały jeszcze długo po ostatecznym zdławieniu wolnościowego zrywu. W czasie walk zginęło ponad 2,5 tys. osób. Po upadku powstania kilkaset osób stracono, a tysiące uwięziono. Ok. 200 tys. Węgrów opuściło kraj.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ mobr/ mal/
