Niemiecki dziennik „Sueddeutsche Zeitung” pisze w sobotę o tym, w jaki sposób pamięć o Powstaniu Warszawskim kształtuje świadomość historyczną wielu Polaków. Muzeum Powstania, to świątynia Armii Krajowej – dochodzą do wniosku autorzy relacji.
"Powstanie wciąż kształtuje obraz historii wielu Polaków. Nie tylko poprzez coroczne obchody. O bohaterstwie Armii Krajowej przypominają w Warszawie liczne pomniki oraz odbudowana po zniszczeniu przez Niemców starówka. Wyznaczyła ona zresztą na całym świecie standardy takich przedsięwzięć" - pisze monachijski dziennik.
"Prawie każda grupa zwiedzających polską stolicę jest prowadzona przez przewodników pod pomnik Małego Powstańca. Rzeźba o wysokości około 150 centymetrów przedstawia dziecko w stalowym hełmie i z karabinem. Wywołuje ona skrajne uczucia. W tym, że nawet dzieci były gotowe zginąć za swoją ojczyznę jest coś niewątpliwie poruszającego. Ale też przerażającego. A dla odwiedzających to miejsce Niemców - także zawstydzającego" - opisują swoje wrażenia z Warszawy Joachim Kaeppner i Christian Mayer.
Przypominają, że wiele dzieci - niektóre młodsze niż 15-letnie - brały udział w Powstaniu. Zarówno dziewczęta, jak i chłopcy pełnili funkcje łączników i brali udział w walkach. Mały Powstaniec należy do najczęściej fotografowanych motywów w Warszawie.
J. Ołdakowski: Powstanie Warszawskie jest warszawskie wyłącznie z nazwy
"Najważniejszym miejscem pamięci jest jednak Muzeum Powstania Warszawskiego - świątynia Armii Krajowej. Zostało otwarte w 2004 roku na terenie dawnej elektrowni (tramwajowej). Projekt zrealizowany przez ówczesnego prezydenta miasta i późniejszego prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego stawia na oszołomienie i patos. To miejsce poświęcone narodowej traumie, która zakończyła się moralnym zwycięstwem" - tłumaczy lewicowo-liberalna gazeta.
Słowa "Chcieliśmy być wolni i wolność sobie zawdzięczać" umieszczone nad drzwiami prowadzącymi do wnętrza muzeum można zrozumieć tylko pod warunkiem, jeśli się zna historię Polski. Dwa razy została ona wymazana z map. Po raz pierwszy w XVIII wieku, kiedy państwo podzieliły między siebie Rosja, Prusy i Austria. Po raz drugi w 1939 roku, kiedy napadnięta przez Hitlera i Stalina przestała istnieć - wyjaśniają autorzy relacji.
"Jako odwiedzający możesz wziąć słuchawkę i usłyszeć głosy świadków Powstania. Obcuje się z mężczyznami, kobietami i dziećmi z Państwa Podziemnego, którzy są przedstawiani jak męczennicy. Muzeum ma sprawić, by widz poczuł 63 dni Powstania. Porusza się zatem wśród podziurawionych przez kule domów, czołga się w kanale, słyszy wycie syren, pieśni patriotyczne, odgłos butów żołnierzy i niemiecką muzykę marszową" - relacjonuje "SZ".
Polacy nie zapomnieli też jednak o postawie ZSRR. Stalin nie interweniował, by wesprzeć powstanie. Przez dziewięć tygodni, długich jak wieczność, Armia Krajowa walczyła samotnie z Niemcami. Armia Czerwona nie przybyła na ratunek. Stalin odmówił nawet aliantom zezwolenia na lądowanie po stronie sowieckiej.
Dr Pałka: przeświadczenie, że Armia Czerwona nie mogła pomóc Powstaniu jest nieprawdziwe
Opieszałość Armii Czerwonej początkowo miała swoje uzasadnienie. Na przedpolach Warszawy cztery pospiesznie rozmieszczone niemieckie dywizje pancerne odepchnęły sowieckie czołgi. Dokładnie 1 sierpnia, kiedy wybuchło Powstanie. Niemiecka machina wojenna wciąż była zdolna do kontrataku. U bram Warszawy ofensywa Bagration została wyhamowana. Powstańcy o tym nie wiedzieli. Dopiero w ciągu następnych kilku tygodni Stalin zdał sobie sprawę, że może spokojnie przyglądać się, jak Niemcy eksterminują polskich antykomunistów.
Historyk wojskowości Karl-Heinz Frieser napisał w jednej z książek: "Początkowo Sowieci chcieli opanować Warszawę, ale nie mogli; później mogli opanować Warszawę, ale nie chcieli".
W Anglii, gdzie zdesperowany polski rząd emigracyjny nie mógł zapobiec tragedii, George Orwell, przepowiadał: "To degradacja Polski do roli państwa wasalnego". Co prawda Winston Churchill zapewniał Polaków na emigracji, że nie zostawi Polski w potrzebie, ale alianci zachodni nie zdołali ocalić Polski w 1939 roku i nie zrobili tego w 1944 roku.
"Polacy nie zapomnieli brutalności, z jaką Niemcy tłumili powstanie. Pisarz Miron Białoszewski był świadkiem i opisywał jak rannych palono żywcem razem z poległymi. Jak w szpitalu św. Stanisława strzelano na chybił trafił do unieruchomionych powstańców i wyrzucano pacjentów przez okna. Tam wszystkich palono - żywych i umarłych" - pisze "SZ".
"Na początku października 1944 roku Armia Krajowa skapitulowała. Dopiero w styczniu 1945 roku Armia Czerwona zajęła pole gruzu, które niegdyś było kwitnącą metropolią - Niemcy zrównali z ziemią dziedzictwo kulturowe Warszawy. Tym bardziej zdumiewające jest, jak przyjaźnie mieszkańcy Warszawy dziś, po 75 latach, odnoszą się do niemieckich gości" - z zaskoczeniem konkludują reporterzy "Sueddeutsche Zeitung".
Z Berlina Artur Ciechanowicz (PAP)
asc/ klm/ ap/
