Tomasz Merta (1965-2010)

20.04.2010. Warszawa (PAP) - Tomasz Merta - historyk myśli politycznej, publicysta, ekspert ds. edukacji, od 2005 roku wiceminister kultury - zginął w sobotniej katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem. 20 kwietnia został pochowany na cmentarzu parafii św. Zofii Barat przy ul. Poloneza w Warszawie. (fot. B.Zborowski PAP)

"Kilka tygodni temu długo rozmawiałem z nim o tym, jak z okazji zbliżających się rocznic czcić bohaterów. Nie spodziewaliśmy się, że tak nagle stanie się jednym z nich" - mówił premier Donald Tusk podczas ceremonii powitania trumien z ciałami ofiar katastrofy.

"Był wybitnym intelektualistą, który swe życie poświęcił służbie państwu. Stale brakowało mu czasu na pisanie, ale kiedy jednak zdołał znaleźć chwilę wolną, niezwykła zdolność syntezy połączona z głęboką wiedzą dawała znakomite efekty. Każdy, kto miał okazję go słuchać, o tym wiedział. A często jego wystąpienia były niezapowiedziane, z marszu był gotowy dać wykład niemal na każdy temat z zakresu kultury. Efektownie i mądrze" - napisał we wspomnieniu o Mercie na stronie Culture.pl szef Biblioteki Narodowej Tomasz Makowski.

"Tomasz Merta był człowiekiem prawym, bezinteresownym, całkowicie przejętym służbą publiczną, jednym z najlepszych i najsprawniejszych urzędników państwowych, jakich znałem" - napisał na stronie internetowej Muzeum Historii Polski szef tej placówki Robert Kostro. Merta był współautorem koncepcji tego Muzeum.

Urodzony w Legnicy (7 listopada 1965 r.), maturę zdawał w Kielcach. Po ukończeniu liceum wyjechał do Warszawy, gdzie ukończył filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę magisterską poświęcił prozie stanu wojennego. Następnie ukończył podyplomową Szkołę Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Doktoryzował się na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych UW.

Był doradcą ministra kultury i dziedzictwa narodowego (2000-01), potem przez dwa lata kierował Instytutem Dziedzictwa Narodowego.

W 2005 roku ówczesny minister kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski zaproponował mu stanowisko wiceministra i Generalnego Konserwatora Zabytków. Po powołaniu nowego rządu w listopadzie 2007 roku i objęciu funkcji ministra kultury przez Bogdana Zdrojewskiego Merta pozostał na zajmowanym stanowisku.

Wielokrotnie podkreślał, że jest zwolennikiem aktywności państwa w sprawach historii. "Od teoretycznych rozważań na temat polityki historycznej ważniejsza jest realizacja konkretnych projektów. Tak jak dla popularyzacji polskiego doświadczenia historycznego na świecie wielkie znaczenia ma obecny sukces +Katynia+ Andrzeja Wajdy" - mówił Merta dwa lata temu w wywiadzie dla "Tygodnika Powszechnego".

Należał do współautorów programu Prawa i Sprawiedliwości w dziedzinie kultury, był konsultantem merytorycznym w Centrum Edukacji Obywatelskiej, zasiadał w radzie programowej Muzeum Powstania Warszawskiego. W 2005 należał do Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

Był współautorem i współredaktorem książek publicystycznych "Pamięć i odpowiedzialność" (2005) oraz "W obronie zdrowego rozsądku" (2000), współautorem licznych programów nauczania i podręczników do wiedzy o społeczeństwie, historii i przedsiębiorczości (m.in. "Z demokracją na ty", "Przewodnik młodego obywatela", "Z ekonomią na ty", "A to historia!"), a także wielu metodycznych poradników dla nauczycieli (m.in. "Jak oceniać uczniów?", "W stronę konstytucjonalizmu", "Edukacja prawna i obywatelska", "Comparative Lesson for Democracy").

W latach 1996-1998 pracował jako asystent w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW. Od 1996 do 1999 r. był członkiem zespołu redakcyjnego "Res Publiki Nowej", a w okresie od 1996 do 2000 polskim korespondentem "East European Constitutional Review". Był redaktorem naczelnym "Kwartalnika Konserwatywnego" (2000-2002). Publikował także m. in. w "Znaku", "Życiu", "Rzeczpospolitej", "Gazecie Wyborczej", "Przeglądzie Politycznym", "Więzi", "Newsweeku" i "Ozonie".

Ostatnim artykułem Tomasza Merty był tekst "+Listopad+, czyli polski spór o modernizację" zamieszczony w książce "Konfederacja Barska. Jej konteksty i tradycje", wydanej w 2010 roku przez wydawnictwo DIG i Muzeum Historii Polski.(PAP)

agz/ mca/ ls/ bk/ mag/