W centrum Moskwy w sobotę od rana gromadzili się ludzie, by zobaczyć przejazd pojazdów wojskowych, które brały udział w defiladzie z okazji Dnia Zwycięstwa na Placu Czerwonym. Chodniki wzdłuż trasy przejazdu wypełnione były już na 3 godziny przed defiladą.
Przy stacji Arbatskaja o godzinie 7 rano (6 rano czasu polskiego), jeśli nie wcześniej, ludzi było już dużo – wyjaśnił mężczyzna w drelichu z napisem „MCzS” (Ministerstwo ds. Sytuacji Nadzwyczajnych). Około godz. 8.30, na półtorej godziny przed rozpoczęciem uroczystości na Placu Czerwonym, ludzie nieprzerwanie wychodzili z przejścia podziemnego od strony metra, by ustawiać się wzdłuż ulicy Nowy Arbat.
Grupa 20-letnich dziewcząt przyjechała z miasta Iwanowo, 300 km od stolicy. Jechały sześć godzin, żeby znaleźć się w Moskwie, chciały dostać się na Plac Czerwony, ale tam nie ma dostępu, więc przyszły w to miejsce.
„Jesteśmy dumni z naszych przodków, z tego, że dali nam niebo bez samolotów nad głowami” – mówi jedna z nich, Jana. Wyraża też pragnienie, by ich pokolenie „nigdy nie zapomniało tej daty”. Jej pradziadek zginął na wojnie w 1942 roku.
30-latek z obwodu moskiewskiego przechodzi Nowym Arbatem z dużą flagą rosyjską na ramieniu. „W ten dzień co roku wspominam szczególnie mojego dziadka, którego nie zdążyłem poznać. Otrzymał wiele odznaczeń, jestem z niego bardzo dumny, jestem mu wdzięczny. Wydaje mi się, że jeśli nie on, to teraz nie stałbym tu i nie rozmawiał z panią” – mówi. Dziadek – opowiada - walczył pod Kaliningradem, wrócił z frontu z powodu ran, a zmarł już po wojnie, „w wolnym Związku Radzieckim”. Mężczyzna przyznaje, że kombatantów jest już coraz mniej, dlatego on sam stara się znaleźć, np. w internecie, jak najwięcej informacji pochodzących bezpośrednio od nich.
10-letnia Nastia, którą zaciekawiła nagrywana obok na dyktafon rozmowa, wyjaśnia, że bardzo dawno chciała zobaczyć defiladę. Już kiedy miała pięć lat, chciała iść z ojcem, ale nie dostali się na defiladę. Na pytanie, co dzisiaj będzie dla niej najbardziej interesujące, wyjaśnia: „zobaczyć, jakie były czołgi, samoloty” i potwierdza, że ciekawa dla niej jest historia.
Kilku mężczyzn trzyma w rękach niewielkie błękitno-złote flagi Kazachstanu. Noszą medale; jak wyjaśniają, są kombatantami wojny w Afganistanie. Jeden z nich tłumaczy, że żołnierze 101. Brygady utworzonej w Kazachstanie bronili Moskwy. Drugi zauważa, że w wojnie zginęło 650 tys. Kazachów i dodaje: „każdy z nich marzył, żeby przejść po tym placu w defiladzie zwycięstwa. Im się to nie udało”.
Przy wejściu podziemnym turystka z Chin śpiewa „Katiuszę”, towarzysz nagrywa ją telefonem komórkowym. Turystów jest łącznie szesnaścioro, przyjechali z Harbinu czterema samochodami. Są na obchodach Dnia Zwycięstwa w Moskwie po raz pierwszy. Na pytanie, dlaczego święto jest ważne dla nich, mężczyzna, który mówi po rosyjsku, odpowiada jednym słowem: „drużba” (przyjaźń).
Na pół godziny przed rozpoczęciem defilady na Placu Czerwonym ludzie stoją już zwartym szeregiem wzdłuż trasy jej powrotnego przejazdu. Obsiedli wyjścia z metra i przejścia podziemne. W tłumie widać flagi narodowe i czerwone okolicznościowe flagi z napisem „9 maja”. Flagi i furażerki w kolorze khaki, z czerwoną gwiazdą z przodu, roznoszą uliczni sprzedawcy; furażerki (po 400 rubli) widać na głowach młodzieży i dzieci, Wciąż napływają nowi ludzie. Kiedy z telebimów rozpoczyna się transmisja, widzowie siedzą już na wszelkiego rodzaju okolicznych wzniesieniach: parkanach, rusztowaniach, platformach ciężarówek służb miejskich, drzewach, wolno stojących bankomatach, transformatorach, rozstawionych na chodnikach metalowych drabinach.
Kiedy pierwsze pojazdy wojskowe przejeżdżają Nowym Arbatem, słychać głośne gwizdy i okrzyki. Ludzie zaczynają filmować. Nagrywają paradę telefonami komórkowymi na wysięgnikach, tabletami, robią zdjęcia aparatami fotograficznymi. Więcej gwizdów i krzyków jednak nie słychać – jeśli nawet są, to ich odgłos niknie w huku przejeżdżającego ciężkiego sprzętu. Sporadycznie słychać głośne „urra!” z grupy młodych mężczyzn. Entuzjazm nastolatków budzą samoloty dobrze widoczne na niemal bezchmurnym niebie.
Oklaski podnoszą się, gdy grupa samolotów tworzy na niebie barwne pasy w kolorach flagi rosyjskiej, białym, niebieskim i czerwonym.
Zaraz potem parada kończy się. Niemal natychmiast tłum wlewa się w pustą do tego momentu ulicę Arbat. (PAP)
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
awl/ lm/ pz/
