Rosyjscy obrońcy praw człowieka, działacze społeczni i zagraniczni dyplomaci uczestniczyli w piątek w uroczystości pożegnania zmarłego współzałożyciela i szefa Stowarzyszenia Memoriał Arsenija Roginskiego. Ceremonia odbyła się w siedzibie Memoriału w Moskwie.
Znany rosyjski prawnik Genri Reznik podkreślił podczas uroczystości, że Roginski był człowiekiem oddanym swojej sprawie. Założyciel Memoriału, organizacji badającej zbrodnie stalinowskie, "zawsze pracował z całych sił" i wierzył, że uda się zakończyć "chorobę, której uległ kraj" - mówił Reznik. Przypomniał, że "represje i niewinnie zabite ofiary stanowiły istotę" reżimu.
"Dziełem jego życia było badanie masowych represji reżimu komunistycznego i wyjaśnienie losów ofiar represji stalinowskich" - mówił o Roginskim Arti Hilpus, ambasador Estonii w Moskwie. Dyplomata przypomniał, że życie Roginskiego związane było z tym krajem - w 1968 roku ukończył on uniwersytet w Tartu (wówczas - Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka w składzie ZSRR). W 1999 roku prezydent Estonii zaprosił Roginskiego do udziału w pracach komisji badającej zbrodnie przeciwko ludzkości. "Wniósł w prace tej komisji nieoceniony wkład, Estonia straciła prawdziwego przyjaciela" - podkreślił ambasador.
Politolog Siergiej Karaganow, zasiadający również w radzie Fundacji Pamięci, nazwał Roginskiego "płomiennym patriotą" i podkreślił, że Rosja ma wobec niego dług nie do spłacenia. "Przywrócił pamięć o milionach ludzi, którzy odeszli bez wieści i przywrócił nam zrozumienie, kim jesteśmy" - powiedział Karaganow.
Roginski zmarł w poniedziałek w wieku 71 lat. Jego pogrzeb odbędzie się w sobotę o godz. 12.30 (czasu polskiego) na cmentarzu Wwiedienskim w Moskwie.
Memoriał opublikował na swojej stronie internetowej wspomnienia o Roginskim i kondolencje, napływające także spoza Rosji. Wśród polskich wspomnień zamieszczono m.in. głos szefa MSZ RP Witolda Waszczykowskiego, list ambasadora RP w Moskwie Włodzimierza Marciniaka i list pracowników Ośrodka Karta.
"Jego odejście jest wspólną stratą dla obu narodów - rosyjskiego i polskiego. (...) My, Polacy, jesteśmy mu szczególnie zobowiązani za męstwo w ujawnieniu prawdy o zbrodni katyńskiej" - napisał w opublikowanym w języku rosyjskim liście Waszczykowski.
Stowarzyszenie Memoriał, jedna z najbardziej zasłużonych organizacji pozarządowych w Rosji, dokumentuje i propaguje wiedzę o represjach komunistycznych, głównie w okresie Wielkiego Terroru lat 30. XX wieku. Zajmuje się także obroną praw człowieka i pomocą charytatywną dla ofiar represji politycznych. Bada i dokumentuje m.in. represje wobec obywateli polskich w ZSRR. Przez władze Rosji Memoriał został umieszczony w rejestrze organizacji pozarządowych "pełniących funkcję zagranicznego agenta".
Arsenij Roginski został w roku 2005 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w roku 2010 - Krzyżem Oficerskim. Od 2012 roku był członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.
Kierowane przez niego Stowarzyszenie Memoriał zostało - za walkę o ujawnienie prawdy o Katyniu - uhonorowane polskimi wyróżnieniami. W 2012 roku organizacja otrzymała nagrodę ministra spraw zagranicznych RP "Pro Dignitate Humana" (Na rzecz Godności Ludzkiej). Również w 2012 roku Memoriał otrzymał nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej przyznawaną przez Instytut Pamięci Narodowej.
Z Moskwy Anna Wróbel (PAP)
awl/ ndz/ mal/
