W Warszawie otwarto wystawę "Matki niepokornych"

"Matki Niepokornych" to wspólny projekt Archiwum Akt Nowych i Fundacji "Rodzice Szkole". Wystawa, album i koncert składające się na projekt przypominają wydarzenia lat 80-tych XX wieku i środowisko młodych opozycjonistów, którzy podjęli walkę z systemem komunistycznym. Projekt - w intencji twórców - stanowi także podziękowanie dla matek tych młodych ludzi, "cichych bohaterek walki prowadzącej do Niepodległej Polski" - jak napisano w albumie.

Wystawa i album przedstawiają wywiady z 21 matkami opozycjonistów z lat 80., uzupełnionymi portretami bohaterek oraz krótkimi biogramami ich dzieci. Wywiady były przeprowadzane przez historyk Annę Wasilewską oraz dziennikarzy: Jacka Liziniewicza i Wojciecha Muchę. Autorem portretów jest dziennikarz i fotograf Konrad Falęcki.

"Kobiety zdecydowanie zasługują na docenienie, szczególnie, że ostatnie 200 lat polskiej historii obfituje w głównej mierze w bohaterów męskich. Kobiety, które wychowywały kolejne pokolenia patriotów, dotychczas stały w cieniu – my chcemy je godnie uhonorować" - mówił podczas czwartkowego otwarcia wystawy na Krakowskim Przedmieściu 64 w Warszawie Wojciech Starzyński, prezes zarządu Fundacji "Rodzice Szkole".

"To owoc refleksji dotyczącej całego grona ludzi między 16 a 20 rokiem życia, którzy w połowie lat 80. sprzeciwiali się ustrojowi komunistycznemu. Niejednokrotnie płacili za to bardzo wysoką cenę – byli zatrzymywani, trafiali do więzień, zdarzało się, że tracili nawet zdrowie i życie. Patriotyczna postawa wszystkich tych młodych osób jest w olbrzymiej mierze zasługą ich matek, które wpływały w sposób szczególny na osobowość swoich dzieci. Kobiety zdecydowanie zasługują na docenienie, szczególnie, że ostatnie 200 lat polskiej historii obfituje w głównej mierze w bohaterów męskich. Kobiety, które wychowywały kolejne pokolenia patriotów, dotychczas stały w cieniu – my chcemy je godnie uhonorować" - mówił w czwartek Starzyński.

"Matki Niepokornych" to wspólny projekt Archiwum Akt Nowych i Fundacji "Rodzice Szkole". Wystawa, album i koncert składające się na projekt przypominają wydarzenia lat 80-tych XX wieku i środowisko młodych opozycjonistów, którzy podjęli walkę z systemem komunistycznym. Projekt - w intencji twórców - stanowi także podziękowanie dla matek tych młodych ludzi, "cichych bohaterek walki prowadzącej do Niepodległej Polski" - jak napisano w albumie.

Wywiady dotyczące wydarzeń z lat 80-tych przeprowadzono z 21 matkami chłopców i dziewcząt z Grup Oporu Solidarni (GOS), Solidarności Walczącej (SW), Polskiej Partii Niepodległościowej (PPN), Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS), Ruchu Młodej Polski (RMP), Ruchu „Wolność i Pokój” (WiP), Federacji Młodzieży Walczącej (FMW), Uczniowskiego Komitetu Oporu Społecznego (UKOS), Konfederacji Młodzieży Polskiej (KMP) i związkowych struktur podziemnego NSZZ "Solidarność".

Jak mówili organizatorzy, wystawa przedstawia sylwetki kobiet, które w latach 80 nieustannie zmagały się z lękiem o przyszłość swoich dzieci i poczuciem zagrożenia związanym z ich działalnością opozycyjną. Mimo to nie poddawały się i nie tylko wspierały dzieci w ich patriotycznych akcjach, ale same dawały przykład. Bohaterką wystawy jest m.in. Zofia Romaszewska, działaczka społeczna, opozycjonistka związana z KOR, współtwórczyni w V 1977 razem z mężem Zbigniewem Romaszewskim Biura Interwencyjnego KOR (od IX 1977 BI KKS "KOR"), współzałożycielka warszawskiego Radia "Solidarność" i jej córka Agnieszka Romaszewska-Guzy, absolwentka historii na UW, dziennikarka prasowa i telewizyjna, która po wprowadzeniu stanu wojennego została internowana na 5 miesięcy.

Wystawa przywołuje też historię Teresy Mirosławy Skubiszewskiej, lekarki okulistki i jej syna Konrada Falęckiego, w latach 1982–89 działacza Grup Oporu Solidarni. W ramach tej struktury brał udział w rozrzucaniu ulotek i stawianiu urządzeń nagłaśniających w centrum Warszawy. W październiku 1985 r. został aresztowany podczas akcji ulotkowej na placu Zawiszy w Warszawie, był więźniem aresztu na ul. Rakowieckiej. Konrad Falęcki jest jednym z pomysłodawców wystawy.

Inna bohaterka wystawy - Janina Wojciechowska – przez lata była kierowniczką świetlicy w Szkole Podstawowej w Krapkowicach. Została pozbawiona tej funkcji w czasie stanu wojennego. Wielokrotnie wspierała działających w opozycji antykomunistycznej męża Ludwika i syna Maćka. Maciej Wojciechowski działał w Niezależnej Federacji Młodzieży Szkolnej, kolportował pisma podziemne. W kwietniu 1982 r. został aresztowany i skazany na pobyt w zakładzie poprawczym w zawieszeniu na 3 lata.

Barbara Fedyszak-Radziejowska, była przewodnicząca Kolegium IPN, od 2015 doradca prezydenta RP, która była obecna na otwarciu wystawy, przypomniała, że konstytucja PRL-u nakładała na rodziców obowiązek wychowywania dzieci "na prawych i świadomych swych obowiązków obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej". Jak mówiła Fedyszak-Radziejowska tytułowe "Matki niepokornych" musiały wykazać się wielką odwagą, żeby wychować swoje dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami i rozumieniem patriotyzmu. Dziś analogiczny artykuł konstytucji brzmi: "Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania". "To, że ten artykuł konstytucji tak się zmienił to wielkie zwycięstwo +Matek niepokornych+" - dodała Fedyszak-Radziejowska.

Częścią projektu "Matki Niepokornych" jest też koncert, który odbędzie się w czwartek w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie. W programie songi z "Kolędy nocki" i piosenki poświęcone matkom. W pierwszej części koncertu wystąpią: Krystyna Prońko, Katarzyna Wilk, Maciej Miecznikowski oraz Piotr Machalica.

Po dwutygodniowej ekspozycji w Warszawie wystawa "Matki niepokornych" odwiedzi szereg miast na terenie całego kraju. (PAP)

aszw/ pat/