Wystawa "Dzieci niepodległości" zainaugurowała w piątek całodniowe obchody 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, zorganizowane przez konsulat RP w Segedynie na południu Węgier.
Ekspozycja autorska, przygotowana przez Instytut Polski w Budapeszcie, opowiada o bohaterstwie i odwadze dzieci w walce o niepodległość, "poczynając od XIX-wiecznych powstań narodowych, na wprowadzonym przez reżim komunistyczny stanie wojennym kończąc" – podkreśliła, otwierając wystawę, dyrektorka Instytutu Polskiego Joannna Urbańska.
Na wystawie opowiedziano o udziale dzieci w powstaniach listopadowym i styczniowym, Orlętach Lwowskich, małoletnich ochotnikach z Legionów Polskich czy Dzieciach Zamojszczyzny wysiedlanych podczas II wojny światowej. Dużo miejsca poświęcono powstaniu warszawskiemu. Pokazano też postać Inki jako przedstawicielki najmłodszego pokolenia Żołnierzy Wyklętych, Romka Strzałkowskiego i Emila Barchańskiego, uważanego za najmłodszą ofiarę reżimu komunistycznego.
Wystawa zawiera też akcenty węgierskie. Wspomniano np., że młodzi węgierscy ochotnicy byli w Legionach Józefa Piłsudskiego i że młodzież uczestniczyła w rewolucji węgierskiej 1956 r.
Zdjęcia na wystawę udostępniły Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Muzeum Postania Warszawskiego.
"Bój toczony o niepodległość porównać można do sztafety, w której udział wzięło wiele generacji Polaków: na długie dziesięciolecia przed i długie dziesięciolecia po 1918 roku. Wszak tak się złożyło, iż wywalczoną po 123 latach rozbiorów suwerennością Polska cieszyć się mogła zaledwie 20 lat. Nie ma zatem takiego pokolenia, takiej warstwy społecznej i grupy wiekowej, która nie byłaby w ową sztafetę niepodległości zaangażowana" – zaznaczyła Urbańska.
Temat wystawy rozwinie konferencja naukowa "Młodzież w służbie Ojczyzny – 1918 Lwów, 1920 Warszawa, 1956 Budapeszt" z udziałem historyków IPN z Krakowa Katarzyny Łysak, Wojciecha Frazika i Michała Wenklara oraz Gabora Ferenca Kissa z Uniwersytetu w Segedynie.
Uczestnicy konferencji będą mówić o Orlętach Lwowskich, o udziale młodzieży w Bitwie Warszawskiej i o ruchach niepodległościowych po 1945 r. z punktu widzenia młodzieży. Węgierski specjalista opowie natomiast o udziale młodzieży w walkach podczas rewolucji węgierskiej 1956 r.
Główny organizator obchodów, konsul honorowy RP w Segedynie Karol Biernacki powiedział PAP, że temat stosunku młodzieży do takich wartości, jak niepodległość czy ojczyzna, jest podejmowany zbyt rzadko, a tymczasem warto zadać sobie pytanie, "czym jest dla nas ojczyzna, co to znaczy ponieść ofiarę dla ojczyzny".
Podkreślił, że organizatorom zależało, by konferencja nie sprowadzała się tylko referatów, lecz by stanowiła jednocześnie rozmowę z młodzieżą. Na wydarzenie zaproszono między innymi uczniów szkół segedyńskich.
Po południu przed krzyżem katyńskim w Segedynie odbędzie się apel pamięci z udziałem żołnierzy z 21. Brygady Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa, na którym gościem będzie wiceprzewodniczący węgierskiego Zgromadzenia Narodowego Janos Latorcai.
Następnie z koncertem organowym w segedyńskim kościele wotywnym wystąpi Lidia Książkiewicz. Zwieńczeniem obchodów będzie zaś uroczysta msza za naród polski i węgierski koncelebrowana przez arcybiskupa Andrzeja Dzięgę i biskupa Laszlo Kiss-Rigo.
Konsul Biernacki podkreślił, że konferencje z okazji Dnia Niepodległości organizowane co roku prze konsulat w Segedynie cieszą się ogromnym wsparciem bpa Kiss-Rigo. Współorganizatorami tegorocznych obchodów są Instytut Polski w Budapeszcie i regionalny oddział Węgierskiego Archiwum Narodowego. Wspiera je także polska ambasada w Budapeszcie.
Uroczystości z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości odbędą się w najbliższych dniach także w innych miastach na Węgrzech. W sobotę w Veszprem na zachodzie kraju odbędzie się koncert, podczas którego wykonany zostanie Koncert e-moll Fryderyka Chopina, a w Bekescsaba na południowym wschodzie m.in. otwarta zostanie wystawa "Kobiety niepodległości".
18 listopada samorząd polski w Egerze na północnym wschodzie uczci natomiast święto niepodległości koncertem węgierskiego pianisty Alexa Szilasiego i występem zespołu Polonez.
W Budapeszcie społeczność polska przygotowała na niedzielę całodniowe obchody.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ulb/ kar/
