Wojciech Frazik. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Wojciech Frazik za książkę "Emisariusz wolnej Polski. Biografia polityczna Wacława Felczaka (1916-1993)" otrzymał w czwartek Nagrodę im. prof. Tomasza Strzembosza. Wyróżnienie to wręczane jest autorowi najlepszej książki dotyczącej historii po 1939 r.
"Książka poświęcona jest biografii Wacława Felczaka, człowieka nieprzeciętnego, którego życie to materiał nie tylko na książkę, ale na film. Był kimś, kto chciał być historykiem, a okazało się, że sam musi tworzyć historię" - powiedział PAP Frazik, który na co dzień pracuje w krakowskim oddziale IPN. Przypomniał, że Felczak w latach drugiej wojny światowej był kurierem polskiego rządu na uchodźstwie między Londynem a krajem.
"Emisariusz wolnej Polski. Biografia polityczna Wacława Felczaka (1916-1993)" - jak czytamy we wstępie książki, którą wydał IPN - to biografia, w której jak w soczewce skupiają się losy przedstawicieli pokolenia urodzonego około roku 1918.
"Najpierw wzrastanie i wychowanie w klimacie świeżo odzyskanej niepodległej państwowości, potem zdobywanie wykształcenia i pierwsze próby włączenia się w życie społeczne, polityczne i naukowe. Wybuch wojny, przekreślający dotychczasowy dorobek życia, różne formy walki o przetrwanie narodu i własne. Koniec wojny, który zmusza do wyboru między wiernością wartościom a podporządkowaniem się nowym władcom zniewolonej ojczyzny. Po 1956 r. namiastka normalnego życia z etykietką +wroga Polski Ludowej+. W końcu, po 1989 r. spełnienie żywionych przez pół wieku pragnień, ale równocześnie rozczarowanie kształtem odzyskanej niepodległości" - napisał Frazik.
Nagroda im. prof. Tomasza Strzembosza została wręczona na zakończenie zorganizowanej w Warszawie konferencji naukowej "Profesor Tomasz Strzembosz - człowiek, uczony, obywatel". Otwierając spotkanie prezes IPN Łukasz Kamiński podkreślił, że prof. Strzembosz był jedną z niewielu osób, które w ostatnim ćwierćwieczu stworzyły własną szkołę historyczną. W rozmowie z PAP szef IPN dodał, że prof. Strzembosz uczył młodych historyków nie tylko rzemiosła, ale był także ich znakomitym wychowawcą.
"Książka poświęcona jest biografii Wacława Felczaka, człowieka nieprzeciętnego, którego życie to materiał nie tylko na książkę, ale na film. Był kimś, kto chciał być historykiem, a okazało się, że sam musi tworzyć historię" - powiedział PAP Wojciech Frazikz IPN. Przypomniał, że Felczak w latach drugiej wojny światowej był kurierem polskiego rządu na uchodźstwie między Londynem a krajem.
"Był kimś więcej niż nauczycielem, wpływał na wrażliwość swoich uczniów i ich sposób postrzegania świata" - powiedział Kamiński. Zwrócił uwagę, że z inspiracji prof. Strzembosza jego uczniowie podejmowali tematy, które przed 1989 r. były fałszowane lub nie były badane.
Spotkanie naukowców było związane z przypadającą w październiku 10. rocznicą śmierci prof. Strzembosza. Wśród badaczy było wielu wybitnych historyków, m.in. prof. Grzegorz Motyka, który opowiadając o zaangażowaniu obywatelskim bohatera konferencji podkreślił, że Strzembosz mocno wierzył, że wszyscy ludzie mogą zmieniać rzeczywistość na lepsze, i że są do tego moralnie zobowiązani.
"Każdy człowiek - jak mówił profesor Strzembosz - powinien do tego dorosnąć. Brać odpowiedzialność za siebie, ale także za otaczającą go rzeczywistość" - opowiadał Motyka. Przypomniał też, że aksjologia Strzembosza miała trzy podstawowe filary. Wśród nich było chrześcijaństwo, ale "nie niedzielne" lub "ostentacyjne i namawiające innych do określonego postępowania", ale chrześcijaństwo ekumeniczne i nakazujące zmieniać przede wszystkim samego siebie.
Ponadto - jak relacjonował Motyka - Strzembosz był patriotą, co w jego przypadku oznaczało przywiązanie do Polski oraz oznaczało poczucie współodpowiedzialności za jej losy. Kolejnym filarem etycznym Strzembosza była miłość do nauki. "Kochał historię, ale historię właśnie jako naukę. Miał ten błysk w oku, gdy próbował dowiedzieć się, co działo się w przeszłości" - opowiadał profesor.
Podczas konferencji historycy omawiali dokonania naukowe Strzembosza jako znawcy konspiracyjnej walki zbrojnej w okupowanej Polsce, przypomniano także jego badania dotyczące okupacji sowieckiej w Polsce; natomiast prof. Wojciech Materski i prof. Tomasz Szarota dyskutowali o szkole historycznej Strzembosza.
Prof. Tomasz Strzembosz (1930-2004) był historykiem związanym z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim oraz Instytutem Studiów Politycznych PAN. Był autorem kilkuset prac, w tym książek "Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939-1945", "Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1945" i "Rzeczpospolita podziemna". Współtworzył Związek Harcerstwa Rzeczpospolitej. (PAP)
nno/ mlu/
