Australijscy żołnierze w pobliżu Ypres. 29.10.1917. Fot. Wikimedia Commons. Źródło: Australian War Memorial
Miasto Ypres w zachodniej Belgii, gdzie w czwartek przed zbliżającą się setną rocznicą wybuchu pierwszej wojny światowej przywódcy państw UE uczczą pamięć jej ofiar, kojarzy się z największymi okropnościami tego konfliktu, a zwłaszcza użyciem gazów bojowych.
Ypres znalazło się po raz pierwszy w ogniu walk w październiku 1914 roku, gdy po zniweczeniu w bitwie nad Marną nadziei Niemców na szybkie zajęcie Paryża główny kierunek ich natarcia skierował się ku francuskim portom nad kanałem La Manche. Rozgorzała wtedy trwająca ponad miesiąc pierwsza bitwa pod Ypres (zwana też pierwszą bitwą o Flandrię), zakończona ustabilizowaniem frontu w rejonie tego miasta i przejściem do długotrwałej wojny pozycyjnej.
By przełamać strategiczny impas, niemieckie dowództwo podjęło pod koniec maja we Flandrii nową ofensywę, inicjując pod koniec maja 1915 roku drugą bitwę o Ypres. Trwała ona również ponad miesiąc i tak jak poprzednia nie przyniosła żadnego rozstrzygnięcia, choć Niemcy wsparli swój atak pierwszym na froncie zachodnim użyciem gazu bojowego - w tym przypadku chloru.
W toku będącej następstwem ofensywy wojsk Ententy we Flandrii trzeciej bitwy pod Ypres latem i jesienią 1917 roku Niemcy zastosowali 12 lipca po raz pierwszy nowy bojowy środek trujący - gaz musztardowy, nazwany ze względu na miejsce użycia iperytem. Po zdobyciu na początku listopada wioski Passendale przez wojska kanadyjskie natarcie ostatecznie utknęło, a linia frontu, przebiegająca na początku bitwy około 3 km na wschód od Ypres, przesunęła się tylko o dwa kilometry dalej. Trzecia bitwa pod Ypres była jednym z najkrwawszych starć pierwszej wojny światowej.
Podobny był los podjętej przez Niemców we Flandrii w kwietniu 1918 roku ofensywy, która wywołała czwartą bitwę pod Ypres, zwaną też bitwą nad rzeką Lys. Atakującym udało się dokonać niewielkich wyłomów w linii frontu, ale po 20 dniach walk ich siły wyczerpały się i natarcie przerwano.
Koniec wojny w listopadzie 1918 Ypres powitało jako miasto ruin, wokół którego poległo około pół miliona żołnierzy - po jednej stronie niemieckich, po drugiej zaś przede wszystkim brytyjskich (z dużym udziałem dominiów), ale także francuskich, belgijskich i - w przypadku bitwy nad rzeką Lys - amerykańskich oraz portugalskich. Nie wszyscy z nich spoczywają na wojskowych cmentarzach - na pamiątkowej Bramie Menin w Ypres figurują nazwiska blisko 55 tys. żołnierzy Brytyjskiej Wspólnoty Narodów, których ciał nigdy nie odnaleziono. (PAP)
dmi/ mc/
