Zdzisław Badocha „Żelazny”. Źródło: IPN
Jeden z najbardziej znanych żołnierzy podziemia niepodległościowego po 1944 r., oficer 5. Wileńskiej Brygady AK ppor. Zdzisław Badocha „Żelazny”, został w niedzielę upamiętniony w Dąbrowie Górniczej – mieście, w którym się urodził i spędził pierwsze lata życia.
Uroczystość była elementem obchodów Narodowego Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Wizerunek "Żelaznego", który w 1946 roku, w wieku 21 lat, zginął w walce z komunistyczną obławą w Czerninie koło Sztumu, jest od wielu lat dobrze rozpoznawalny wśród zainteresowanych najnowszą historią Polski - Zdzisław Badocha jest m.in. bohaterem książki i komiksu z poświęconego Żołnierzom Wyklętym cyklu "Wilcze tropy".
70 lat temu zginął Zdzisław Badocha "Żelazny" - postrach bezpieki na Pomorzu
Jednak jako żołnierz 5. Wileńskiej Brygady AK mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki", Badocha kojarzony jest przede wszystkim z ówczesnymi Kresami Rzeczpospolitej, Białostocczyzną, Podlasiem i Pomorzem, a nie z rodzinnym Zagłębiem Dąbrowskim.
Od niedzieli upamiętnia go tablica w dąbrowskiej Bazylice Matki Bożej Anielskiej, gdzie ze specjalnym ceremoniałem odbyły się poświęcone "Żelaznemu" uroczystości. Właśnie w tej świątyni Badocha, wraz z siostrą Barbarą, zostali ochrzczeni 27 grudnia 1928 roku. "Bodaj widzieć padając w ataku Polskę wolną i czystą jak łza" - głosi motto na poświęconej bohaterowi tablicy. Urodzony 23 marca 1925 r. w Dąbrowie Górniczej "Żelazny" zginął 28 czerwca 1946 r.
Inicjatorzy upamiętnienia ppor. Badochy w Dąbrowie Górniczej podkreślają, że niedzielna uroczystość to element przywracania pamięci o nim w jego rodzinnych stronach. "Postać pochodzącego z Dąbrowy Górniczej +Żelaznego+ – partyzanta legendarnego mjr. +Łupaszki+ stanowi doskonały pomost łączący tradycje niepodległościowe mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego oraz Śląska z innymi regionami Polski" - wskazują przedstawiciele katowickiego IPN.
Niedzielnemu wydarzeniu w Dąbrowie Górniczej towarzyszyła prezentacja przygotowanej przez Oddział IPN w Gdańsku wystawy pt. "Nie jesteśmy żadną bandą. My jesteśmy z miast i wiosek polskich. 5. Wileńska Brygada na Pomorzu".
„Żelazny” od „Łupaszki”. Ppor. Zdzisław Badocha (1925-1946)
Postać "Żelaznego" przybliżył Łukasz Borkowski z oddziałowego archiwum IPN w Katowcach, autor książki "Żelazny od Łupaszki. Ppor. Zdzisław Badocha (1925–1946)". Ta wydana ponad dwa lata temu publikacja zawiera m.in. ponad 140 zdjęć i dokumentów ilustrujących postać ppor. "Żelaznego" w różnych okresach życia, pochodzących z Archiwów IPN w Białymstoku, Warszawie, Gdańsku, Katowicach i Szczecinie, a także ze zbiorów autora i osób prywatnych, w tym od rodziny podporucznika Badochy.
Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, w którego obchody wpisała się niedzielna uroczystość, obchodzony jest w tym roku po raz dziesiąty. Został ustanowiony przez Sejm jako wyraz hołdu dla żołnierzy tzw. drugiej konspiracji za świadectwo męstwa, niezłomnej postawy patriotycznej i przywiązania do tradycji niepodległościowych; za krew przelaną w obronie ojczyzny. Jest także formą uczczenia bólu i cierpienia, jakich żołnierze drugiej konspiracji doznawali przez wszystkie lata PRL i ciszy po 1989 r.
Data obchodów - 1 marca nie jest przypadkowa. Tego dnia w 1951 r. w mokotowskim więzieniu komuniści strzałem w tył głowy zamordowali przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - Łukasza Cieplińskiego i jego towarzyszy walki. Tworzyli oni ostatnie kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.
Główne uroczystości Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w woj. śląskim odbędą się w poniedziałek w katowickim kościele pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ aj/
