Przewodniczący parlamentarnego zespołu ds. oszacowania wysokości odszkodowań należnych Polsce od Niemiec za szkody wyrządzone w trakcie II wojny światowej Arkadiusz Mularczyk. Fot. PAP/L. Szymański
Polski system bankowy poniósł w czasie II wojny światowej ogromne straty m.in. w gotówce - powiedział w czwartek prof. Mirosław Kłusek podczas posiedzenia zespołu ds. reparacji. Zespół wystosował też dezyderat do premiera ws. odzyskania od Niemiec dokumentów dot. niemieckich zbrodni wojennych.
W czwartek w Sejmie odbyło się kolejne posiedzenie parlamentarnego zespołu ds. oszacowania wysokości odszkodowań należnych Polsce od Niemiec za szkody wyrządzone w trakcie II wojny światowej.
Na początku posiedzenia przewodniczący Arkadiusz Mularczyk (PiS) nawiązał do informacji przekazanej mu przez IPN przed kilkoma tygodniami. Wynika z nich, że w latach 1961-99 Polska, bez podstawy prawnej, wysłała do Niemiec w sumie ok. 63 tys. dokumentów z danymi o zbrodniach niemieckich w czasie II wojny światowej popełnionych w Polsce. Dokumenty te do dziś nie zostały Polsce zwrócone.
Zespół podjął w czwartek uchwałę o skierowaniu w tej sprawie dwóch dezyderatów: do premiera Mateusza Morawieckiego oraz prezesa Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) Jarosława Szarka. Członkowie zespołu chcą, by IPN przeprowadził kwerendę ws. przekazanych do Niemiec dokumentów, a premier, na jej podstawie, oficjalnie miałaby wystąpić do Niemiec o ich zwrot.
W trakcie posiedzenia, zespół wysłuchał też referatu prof. Mirosława Kłuska nt. strat polskiej bankowości w trakcie II wojny światowej. "Polski system bankowy poniósł ogromne straty bezpośrednio w gotówce, jak i również +w innych wartościach+, takich jak papiery wartościowe czy złoto" - stwierdził profesor.
Ocenił, że w momencie wybuchu II wojny światowej polski system bankowy był "dość dobrze rozbudowany" oraz posiadał "duże aktywa". "Działało ponad 30 banków, w tym 6 publicznych" - wymieniał Kłusek. Dodał, że na system ten składały się też "miejskie i ziemskie towarzystwa kredytowe" oraz spółdzielnie pożyczkowo-oszczędnościowe, które przed wrześniem 1939 roku posiadały ok. 2000 oddziałów.
Profesor przekazał ponadto, że zgodnie z niemieckim rozporządzeniem wydanym na początku II wojny światowej, "własność Polaków stawała się własnością Rzeszy Niemieckiej". Prawo to - jak wskazał - objęło też aktywa zgromadzone w polskich bankach.
"Niemcy wyznaczali powiernika dla każdej polskiej instytucji bankowej czy kredytowej, który miał zlikwidować daną instytucję czy bank, ale w taki sposób, by ściągnąć zadłużenie od dłużników, którym polskie banki udzieliły pożyczek z naszych pieniędzy. W ten sposób likwidowano na ziemiach wcielonych do Rzeszy wszystkie polskie banki i wszystkie instytucje kredytowe" - tłumaczył Kłusek.
Dodał, że według amerykańskich danych, w 1949 roku na koncie Głównego Urzędu Powierniczego Wschód, który zajmował się likwidacją polskiej własności, znajdowało się 180 mln marek niemieckich pochodzących z trzech oddziałów Banku Polskiego, Banku Gospodarstwa Krajowego oraz Państwowego Banku Rolnego. "Dziś to ok. 5 mld 700 mln zł tylko z tych trzech oddziałów" - oświadczył.
Z kolei - jak dodał Kłusek - Państwowy Bank Rolny szacował tuż po wojnie, że w latach 1939-1945 stracił 1 mld 400 mln złotych przedwojennych. "Dziś to jest w granicach 17 mld zł" - ocenił profesor.
"Następnie takie pieniądze przesyłano do Berlina i z tego finansowano - nie ukrywajmy - prowadzenie wojny, w tym również eksterminację polskiego narodu" - stwierdził Kłusek.
Według niego, by dokładnie ocenić straty polskich banków poniesione podczas wojny, konieczne są "rzetelne badania", które m.in. podsumują dotychczasowe dane na ten temat oraz podejmą się oszacowania tych strat, które dotąd nie zostały policzone.
Mularczyk poinformował członków zespołu, że Polska Fundacja Narodowa zdecydowała się wesprzeć finansowo praca ekspertów przygotowujących raport ws. należnych Polsce reparacji. "Raport, który powstanie, to będzie poważny raport grupy pracowników naukowych najlepszych polskich uczelni" - zapewnił.
Podczas dotychczasowych posiedzeń zespołu ds. reparacji zaprezentowana została m.in. wysokość szacunkowych osobowych i materialnych strat poniesionych przez Polskę w czasie II wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem strat w zakresie dóbr kultury i dzieł sztuki, a także wysokość indywidualnych odszkodowań należnych Polakom poszkodowanym w tym czasie. Podczas posiedzeń mówiono też o dotychczasowych raportach i publikacjach, jakie powstały na ten temat.
Misją Polskiej Fundacji Narodowej jest budowa pozytywnego wizerunku Polski w kraju i za granicą. Fundacja powstała z inicjatywy 17 prezesów spółek Skarbu Państwa.(PAP)
autor: Maciej Zubel
zub/ pad/
