2011-02-02 (PAP) - Odświeżony i bardziej funkcjonalny serwis poświęcony utraconym w latach 1939-45 dobrom kultury jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - poinformowało PAP Centrum Informacyjne resortu.
Ministerstwo kultury od 1992 roku gromadzi dane na temat strat wojennych polskich bibliotek oraz dzieł sztuki utraconych z terenów znajdujących się w granicach Polski po 1945 r. W wyniku działań wojennych oraz wydarzeń mających miejsce bezpośrednio po ich zakończeniu Polska straciła ponad 70 proc. materialnego dziedzictwa kultury. Wśród strat wojennych znajdują się dzieła takich mistrzów jak Annibale Carracci, Pieter Breugel, Anton van Dyck, Jan Matejko, Jacek Malczewski, Aleksander Gierymski. Opublikowanie wizerunków zaginionych dzieł sztuki w internecie ma w znaczny sposób zwiększyć szansę na ich odnalezienie i powrót do kraju.
Udostępnienie nowego katalogu strat wojennych ma związek z zakończeniem prowadzonej przez MKiDN modernizacji bazy danych, z której bezpośrednio zaczerpnięte są publikowane na stronie informacje. Oprócz strony graficznej, poprawiona została funkcjonalność serwisu. W nowej odsłonie umożliwia on złożone wyszukiwanie według wszystkich kategorii zarejestrowanych obiektów, takich jak: określenie zabytku, autor, technika i materiał, wymiary, data powstania dzieła.
Pojawiły się też informacje o ostatnio odzyskanych dziełach sztuki, uaktualniony został wykaz katalogów strat wojennych. Rejestr ma być stale poszerzany i uzupełniany.
Początkowo dokumentację dotyczącą utraconych dóbr kultury prowadziło Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą, które powołano w 1991 roku. W 2001 r., po zniesieniu urzędu Pełnomocnika, jego zadania przejął minister kultury. Obecnie prace kontynuowane są przez Departament Dziedzictwa Kulturowego w resorcie.
Prowadzony przez Departament rejestr utraconych dóbr kultury obejmuje 23 działy, w tym: malarstwo, rzeźbę, grafikę, meble, tkaniny, porcelanę, szkło, złotnictwo, militaria, zbiory numizmatyczne i archeologiczne. Do chwili obecnej wpisano 60 tys. tzw. rekordów, z których każdy teoretycznie odpowiadać powinien pojedynczemu obiektowi. W wielu przypadkach pod jednym rekordem zapisano kilka przedmiotów niegdyś opatrzonych w zbiorach wspólnym numerem inwentarzowym.
Katalogi strat wojennych wysyłane są do ponad 100 domów aukcyjnych na świecie, niemal wszystkich polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, zagranicznych placówek kulturalnych oraz rządowych i pozarządowych organizacji zajmujących się badaniami proweniencyjnymi. Polskie straty wojenne publikowane są na stronie internetowej Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych www.oozp.org.pl, Ambasady Polskiej w Stanach Zjednoczonych www.polandembassy.org oraz Central Registry of Information on Looted Cultural Property 1933-1945 www.lootedart.com.
Do dziś odzyskano wiele cennych obiektów, m.in.: w 1994 r. ze Stanów Zjednoczonych powróciła "Praczka" Gabriela Metsu, w 1997 r. - z Rosji obraz "Apollo i dwie muzy" Pompea Batoniego, w 1999 r. ze Szwajcarii - "Portret Księcia Pomorskiego Filipa I" pędzla Łukasza Cranacha Młodszego, w 2002 roku z Wielkiej Brytanii obraz Adriaena Brouwera "Chłopi w karczmie", a rok później z Wielkiej Brytanii i Finlandii hełm i obojczyk ze zbroi karacenowej oraz fragmenty zbroi husarskiej. Od 2006 r. zbiory Muzeum Narodowego w Warszawie ponownie zdobi, zaginiony podczas Powstania Warszawskiego, portret Karola Podlewskiego autorstwa Jana Matejki. Rok 2010 zaowocował powrotem do kraju obrazu Wojciecha Gersona "Odpoczynek w szałasie tatrzańskim" oraz "Martwej natury z ptakami" holenderskiego malarza Melchiora de Hondecoetera. (PAP)
agz/ hes/
