Cmentarz na Rossie. Fot. PAP/R. Guz
Koronawirus i trwająca na Liwie od pięciu tygodni kwarantanna nie wstrzymuje prac porządkowych i renowacyjnych na Rossie, najstarszej wileńskiej nekropolii, jednym z czterech polskich cmentarzy narodowych.
„Mamy już pozwolenie na odnowę sześciu pomników, wkrótce otrzymamy resztę pozwoleń i za kilka tygodni Kestutis Norkunas, litewski konserwator, z którym współpracujemy od lat, przystąpi do pracy” - powiedział w piątek PAP Dariusz Żybort, przewodniczący Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą.
W tym roku Komitet zamierza odnowić 15 pomników na Rossie. Prace renowacyjno-konserwatorskie odbędą się w miejscu pochówku m.in. Józefa Karpowicza, powstańca z 1863 roku, Kacpra Piłsudskiego, najmłodszego z pięciu braci marszałka Józefa Piłsudskiego, lekarza Donata Rejkowskiego. Odnowione zostaną także groby sześciu księży.
„W tym roku nie odbędą się tradycyjne kwesty na rzecz cmentarza organizowane na początku maja i pod koniec czerwca podczas polskiej majówki i na Boże Ciało, gdy Wilno było bardzo licznie odwiedzane przez rodaków z Polski. Mamy jednak uzbieraną kwotę z poprzednich akcji w wysokości ponad 30 tys. euro. Zakładamy, że uda nam się zrealizować zamierzone działania” - mówi Żybort.
Prezes Komitetu poinformował, że zostały złożone też projekty na odnowę pomników do Stowarzyszenia Wspólnota Polska oraz Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie. Kilka pomników zostanie odnowionych z funduszy poszczególnych osób, które zgłosiły się do Komitetu.
W związku z obowiązującą w kraju kwarantanną nie odbyła się tegoroczna wiosenna akcja sprzątania cmentarza, ale, jak zapewnia Żybort, „cmentarz jest uporządkowany”.
„Administracja cmentarza w miarę swoich możliwość dba o porządek, a ubiegłoroczne, listopadowe znicze posprzątaliśmy już jesienią” - zaznaczył Żybort. „Byłem przed kilkoma dniami na Rossie. Wygląda naprawdę ładnie” - dodał.
Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą kwarantannę wykorzystał na intensywne przygotowywanie aplikacji na smartfony, która umożliwi zwiedzanie cmentarza. Pracuje nad tym członek Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą Dariusz Lewicki. Zakłada się, że już za miesiąc, na początku czerwca, dostępna będzie trasa tzw. podstawowa, czyli prowadząca szlakiem najważniejszych osób spoczywających na tym cmentarzu, oraz trasa lekarzy wileńskich. Przygotowywane są również trasy powstańców styczniowych, rodziny Piłsudskich, artystów.
Aplikacja na smartfony w języku polskim przygotowywana jest z myślą o tych, którzy chcą zwiedzać cmentarz samodzielnie, bez przewodnika, bądź odwiedzić nekropolię, nie wychodząc z domu. W aplikacji znajdzie się zdjęcie pomnika, jego opis oraz życiorys osoby spoczywającej w danym miejscu.
Cmentarz na Rossie liczy blisko 250 lat. Jest położony na wzgórzach i porośnięty starodrzewem. Został okaleczony nie tylko przez czas, ale także przez władze w okresie radzieckim, gdy nekropolie były dewastowane i rabowane. Wiele nagrobków jest pochylonych, zapadniętych, bez krzyży, z powybijanymi medalionami i zniszczonymi napisami.
Rossa składa się z kilku części: Starej Rossy, Nowej Rossy i Cmentarzyka Wojskowego z mauzoleum marszałka Józefa Piłsudskiego, w którym spoczywa jego serce i prochy matki. Na obszarze ponad 10 hektarów jest około 26 tys. nagrobków, pomników, grobowców. Spoczywają tu m.in. profesorowie wileńskiego Uniwersytetu Stefana Batorego, są też groby archeologa i pisarza Eustachego Tyszkiewicza, rzeźbiarza i architekta Antoniego Wiwulskiego, malarzy Franciszka Gucewicza i Franciszka Smuglewicza, groby dwojga dzieci Stanisława Moniuszki.
Na Rossie pochowani są również ojciec litewskiego odrodzenia narodowego Jonas Basanaviczius, malarz i kompozytor Mikalojus Konstantinas Cziurlionis, pisarze Vincas Mykolaitis-Putinas, Balys Sruoga, a także wiele innych osób zasłużonych dla Polski, Litwy i Wilna.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ kib/
