Kolejarz przy pracy. 1934 r. Fot. NAC
Ponad 460 metrów zajmują na półkach materiały archiwalne dotyczące rozwoju kolei w Polsce, które Archiwum Narodowe w Krakowie przejęło z archiwum Polskich Kolei Państwowych. Dokumenty dotyczą okresu od lat siedemdziesiątych XIX w. do 2007 r.
"Krakowskie Archiwum Narodowe stało się dysponentem największego w polskich archiwach państwowych zbioru dokumentacji dotyczącej kolejnictwa na ziemiach polskich. Cieszymy się z tego nabytku, bo historia komunikacji interesuje nie tylko naukowców, ale również liczną rzeszę miłośników kolei” – powiedziała PAP dyrektor Archiwum Narodowego w Krakowie dr Barbara Berska.
W przejętej dokumentacji można znaleźć akta osobowe kolejarzy, dokumentację infrastruktury kolejowej, inwestycji kolejowych, projektów racjonalizatorskich oraz wywłaszczeń i odszkodowań wypłacanych od lat trzydziestych XX wieku na terenie działania Południowej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Krakowie.
Dla miłośników kolei szczególnie atrakcyjne mogą być fotografie oraz filmy. Na zdjęciach uwiecznione zostały dworce i stacje kolejowe, parowozy, wygląd peronów, przejść podziemnych, bufetów i kiosków WARS, a nawet kolejowych toalet.
"Krakowskie Archiwum Narodowe stało się dysponentem największego w polskich archiwach państwowych zbioru dokumentacji dotyczącej kolejnictwa na ziemiach polskich. Cieszymy się z tego nabytku, bo historia komunikacji interesuje nie tylko naukowców, ale również liczną rzeszę miłośników kolei” – powiedziała PAP dyrektor Archiwum Narodowego w Krakowie dr Barbara Berska.
Wśród filmów są filmy instruktażowe dotyczące prowadzenia lokomotyw różnego typu, np.: ET-21, SM-42, EN-57 oraz relacje z ważnych wydarzeń m.in. z otwarcia nowego peronu w Krakowie, skansenu kolejowego w Chabówce, Dni Kolejarza czy przejazdów szybkich pociągów TGV i Pendolino.
W dokumentacji po Przedsiębiorstwie Państwowym Restauracje Dworcowe WARS można znaleźć skargi i zażalenia, ale też pochwały dotyczące obsługi i oferowanego menu. Jeden z klientów tak relacjonował swoją wizytę w bufecie: „Co jest do zjedzenia - pytam – paprykarz – odpowiada obsługa owego obskurnego bufetu. Otrzymuję go w końcu (jak dla psa). Mam nadzieję, że interwencja ta poprawi pracę i jakość gotowanych potraw”.
Inni klienci dziękowali za dobre jedzenie i miłą obsługę, ale ... przy sąsiednim stoliku: „Dziękujemy serdecznie za dobre jedzenie, miłą obsługę w rzędzie stolików trzecim [od okna] w dniu 22/23 lipca 1979. Z żalem musimy odnotować brak zawodowej grzeczności Pani, która obsługiwała stolik przy naszym. Jest arogancka - szkoda".
Technik – mechanik z Krakowa wychwalał zaś dyżurujących w bufecie w wigilijny wieczór 1978 r. słowami: ”To nie nastrój wigilijny, ale atmosfera sprawia, że wnioskuję o pochwałę dla spokojnego, nienerwowego personelu, pomimo tak obiektywnych trudności. Stały klient – smak – bigos – golonko – żurek itd.”.
Do Archiwum Narodowego trafiła też dokumentacja Polskich Kolei Linowych zawierająca m.in. sprawozdania z budowy kolejek górskich od 1938 r. oraz wycinki prasowe z połowy XX wieku dotyczące eksploatacji kolejek na Kasprowy Wierch, Gubałówkę, Górę Parkową w Krynicy, Butorowy Wierch i Szyndzielnię.
Historia kolei w Galicji sięga 1847 r. Wtedy otwarta została pierwsza linia kolejowa łącząca Kraków z Górnym Śląskiem, a rok później powstała linia Kraków – Szczakowa.
„Sieć kolejowa wraz z infrastrukturą zmieniała się na przestrzeni lat. Dworce kolejowe, wiadukty, nastawnie i mosty kolejowe to świadectwo historii komunikacji od XIX w. Bez zabezpieczenia dokumentacji z przeszłości trudno byłoby badać dzieje nie tylko kolejnictwa, ale również innych zjawisk społecznych powiązanych z podróżowaniem” – podkreśliła dr Berska.
Przejęta dokumentacja wymaga jeszcze przygotowania do udostępnienia, obecnie trwają prace zabezpieczające i inwentaryzacyjne. Jeszcze w tym roku większość akt ma być dostępna dla zainteresowanych. (PAP)
wos/ ls/ ura/
