Miałem okazję poznać Jana Karskiego osobiście, zrobił na mnie wielkie wrażenie, cały czas mam go przed oczyma – powiedział dr hab. Jan Doktór, odbierając w czwartek w Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie Nagrodę im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej.
"Podziwiam twórczość profesora Doktóra. Jestem wiernym czytelnikiem jego książek i zazdroszczę dorobku naukowego. Chcę podziękować, że współtworzy Pan Żydowski Instytut Historyczny już od 25 lat. Dziękuję w imieniu Państwa Polskiego za dotychczasowy dorobek i to, co jeszcze powstanie" - powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin, obecny na uroczystości.
"Jestem zaszczycony tą nagrodą. Sam miałem okazję poznać Jana Karskiego podczas wręczania jednej z pierwszych nagród - Rucie Sakowskiej, która zainicjowała edycję dzieł Ringelbluma. Postać Jana Karskiego, który niezwykle osobiście opowiadał o motywach ufundowania tej nagrody, zrobiła na mnie wielkie wrażenie i cały czas mam go przed oczyma" - powiedział Jan Doktór. Następnie wygłosił krótką prelekcję o losach duchowości żydowskiej za czasów I Rzeczpospolitej.
O przyznaniu wyróżnienia za rok 2021 zadecydowała komisja, w której skład wchodzili: Jonathan Brent - dyrektor YIVO Institute for Jewish Research, Monika Krawczyk - dyrektor Żydowskiego Instytut Historycznego, prof. Ewa Geller - językoznawczyni, prof. Tadeusz Epsztein i prof. Andrzej Żbikowski - historycy.
Dr hab. Jan Doktór jest pracownikiem naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma i redaktorem naczelnym "Kwartalnika Historii Żydów". Zajmuje się duchowością żydowską, starymi drukami żydowskimi i chrześcijańskimi misjami wśród polskich żydów. Jest autorem wielu publikacji i opracowań, m.in. "Początki chasydyzmu polskiego" (2004), "Misjonarze i żydzi w czasach mesjańskiej zawieruchy 1648-1792" (2012), "Słowa Pańskie. Nauki Jakuba Franka z Brna i Offenbachu" (2017), "Bracia, obcy czy współobywatele. Debaty chrześcijańskie na temat judaizmu i jego wyznawców w Europie do początków XIX wieku" (2019). Tłumaczy prace religioznawcze i filozoficzne. W latach 80. był zaangażowany w druk podziemnej prasy.
Wyróżnienie zostało w ufundowane przez kuriera wojennego Rządu RP na uchodźstwie, Jana Karskiego, dla uhonorowania jego żony, tancerki Poli Nireńskiej, która przeżyła II wojnę światową jako jedyna z ponad 70-osobowej rodziny żydowskiej. Otrzymują je autorzy publikacji dotyczących życia żydowskiego w Polsce i wkładu Żydów w kulturę kraju.
Nagroda jest przyznawana od 1992 roku wspólnie z Żydowskim Instytutem Naukowym Yivo w Nowym Jorku. W poprzednich latach otrzymali ją m.in. Jerzy Ficowski, Marek Rostworowski, Henryk Grynberg, Ruta Sakowska i Hanna Krall.
Jan Karski (właściwie Jan Kozielewski) urodził się 24 czerwca 1914 r. w Łodzi. Podczas II wojny światowej, będąc kurierem polskiego podziemia, jako jeden z pierwszych przedstawił aliantom relację o eksterminacji Żydów na terenach okupowanej Polski. Narażając życie przedostał się dwukrotnie do getta a następnie do obozu przejściowego w pobliżu Bełżca. Jako naoczny świadek zagłady Żydów, spotykał się głowami państw, politykami, kluczowymi organizacjami alianckimi, próbując ich nakłonić do zdecydowanych działań. Znany jako człowiek, który próbował zatrzymać´ Holokaust. Swoje wojenne wspomnienia opisał w książce pt. "Tajne państwo-opowieść o polskim podziemiu" po raz pierwszy opublikowanej w 1944 r. Uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, kawaler najwyższych odznaczeń Virtuti Militari, Orderu Orła Białego i amerykańskiego Prezydenckiego Medalu Wolności, honorowy obywatel Izraela - przez czterdzieści lat kształcił pokolenia młodzieży jako profesor Uniwersytetu Georgetown. Zmarł 13 lipca 2000 roku. (PAP)
Autorka: Ewa Nehring
neh/ pat/
