Budowa wsi olęderskich osadników z przełomu XIX i XX w. w Olęderskim Parku Etnograficznym. Fot. PAP/T. Żmijewski
W końcową fazę wkroczyło odtwarzanie wsi olenderskiej z przełomu XIX i XX wieku w Wielkiej Nieszawce k. Torunia. Stoją już zabudowania przeniesione z innych miejscowości i uporządkowano cmentarz mennonicki, a przystąpiono do aranżacji wnętrz i zagospodarowywania otoczenia.
Olędrami nazywano osadników z terenów Fryzji i Niderlandów, którzy w XVI-XVII wieku zakładali wsie w Prusach Królewskich, wzdłuż Wisły i jej dopływów, na Kujawach, Mazowszu i w Wielkopolsce. Najczęściej byli wyznania mennonickiego, będącego odłamem anabaptyzmu.
Przybysze charakteryzowali się surowymi zasadami życia, znali się na uprawie ziemi, melioracji gruntów, osuszaniu terenów i ochronie przed powodziami. Później olędrami nazywano również osadników, przybywających z innych części Europy.
Do Wielkiej Nieszawki olędrzy przybyli w XVI wieku, gdzie założyli wieś z domem modlitwy i jednocześnie gminę wyznaniową. Jeszcze w początkach XX wieku był to jeden z głównych ośrodków mennonickich.
Powstający skansen będzie rekonstrukcją małej wsi zwanej rzędówką bagienną - z trzema siedliskami przy drodze wzdłuż wału przeciwpowodziowego oraz prostopadle biegnących do niego pasami pól z obiektami hydrotechnicznymi na wzór tych z dawnych czasów. Zadbano też o uporządkowanie istniejącego nieopodal cmentarza mennonickiego.
Na teren skansenu przeniesiono zabytkowe chaty z Gutowa k. Torunia, z Niedźwiedzia k. Świecia i z Kaniczek k. Kwidzyna.
Jako pierwszą postawiono chatę z Gutowa, składająca się z drewnianej części mieszkalnej i murowanego segmentu przeznaczonego dla zwierząt gospodarskich. Jej przeniesienie w nowe miejsce wymagało pieczołowitego inwentaryzowania i opisania wszystkich elementów, a także odtworzenie zniszczonych fragmentów.
Drugim obiektem skansenu jest będąca zabytkiem wysokiej klasy XVIII-wieczna zagroda olędrów z Niedźwiedzia. Przeniesienie do skansenu pozwoliło uratować opuszczony i niszczejący od lat budynek.
Trzecim obiektem przeniesionym do Wielkiej Nieszawki jest siedlisko powstałe w drugiej połowie XVIII wieku w Kaniczkach k. Kwidzyna. Jest to dom z drewnianą nadbudówką wspartą na czterech rzeźbionych słupach, który został przebudowany około 1800 roku. Oprócz części mieszkalnej posiada dobudowaną oborę pod wspólnym dachem.
Oprócz chat w skansenie znajdują się stodoła z Wielkiego Wełcza k. Grudziądza, spichlerz z Zajączkowa k. Grudziądza i dom robotników sezonowych z Mątowskich Pastwisk k. Kwidzyna.
Obecnie specjaliści z Muzeum Etnograficznego w Toruniu przygotowują aranżacje wnętrz budynków skansenu, powstają drogi dojazdowe. Wkrótce urządzone zostaną pola uprawne, ogrody i sady, a także powstanie infrastruktura obsługi ruchu turystycznego. (PAP)
rau/ abr/
