Z okazji założenia przed 90 laty w Wilnie Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej, który działał w latach 1930-1939, w środę w ambasadzie RP na Litwie rozpoczęła się dwudniowa międzynarodowa konferencja na temat sowietologii.
Przedsięwzięciu patronują premierzy Litwy i Polski, Saulius Skvernelis i Mateusz Morawiecki.
„Pielęgnując pamięć historyczną, wzmacniając świadomość społeczną, możemy prowadzić wspólnie nasze państwa drogą jedności i rozwoju” - napisał w liście do uczestników konferencji Skvernelis. Szef litewskiego rządu zaznaczył, że „tylko dobrze rozumiejąc przeszłość i przyjmując jej lekcje, możemy tworzyć przyszłość”.
Uczestniczący w otwarciu spotkania zastępca szefa kancelarii rządu Litwy Deividas Matulionis wskazał, że Wilno i Warszawa poświęcają wiele uwagi pamięci historycznej. Przypominał, że Litwa wyraziła wsparcie dla Polski w obliczu prób pisania historii na nowo przez Kreml. Matulionis wyraził nadzieję, że tradycja naukowców wileńskich sprzed 90 lat „będzie inspiracją, by dzisiaj prowadzić badania w celu wzmocnienia współczesnej polityki wschodniej”.
Współinicjator i organizator konferencji politolog z Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie Andrzej Pukszto w rozmowie z PAP powiedział, że celem konferencji jest „przypomnienie genezy i rozwoju tej przedwojennej placówki”.
„Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej w Wilnie był jednym z pierwszych na świecie, który prowadził badania sowietologiczne. Przywołując pamięć o tej placówce, chcemy wskazać, że prowadzenie takich badań jest potrzebne również teraz, gdyż temat sowietologii jest ciągle aktualny” - oświadczył politolog.
Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej w Wilnie i Szkołę Nauk Politycznych w tym mieście założyła grupa naukowców związana głównie z Uniwersytetem Stefana Batorego. Jak zaznacza Pukszto, „to była nieduża placówka, która mieściła się w Bibliotece Wróblewskich, byłym pałacu Tyszkiewiczów, ale pracowali w niej wybitni naukowcy, którzy swe doświadczenie po wojnie wykorzystywali, pracując na uczelniach w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych Ameryki”.
W wileńskiej konferencji uczestniczą m.in. potomkowie naukowców byłego Instytutu i prekursorów sowietologii w międzywojennej Europie: Stanisława Swianiewicza, autora książki „W cieniu Katynia”, i Wiktora Sukiennickiego, autora kilku publikacji na temat ustroju ZSRR i jego systemu ekonomicznego.
W konferencji uczestniczy około 100 osób, wśród których są Jan Malicki - dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego i współorganizator konferencji po stronie polskiej, Adam Eberhardt - dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie, Marek Kornat – polski historyk i sowietolog, Szarunas Liekis – litewski historyk i politolog, Tomas Venclova - poeta, publicysta, eseista i opozycjonista z czasów komunistycznych, a także przedstawiciele litewskiego MSZ oraz litewskiego rządu.
Pukszto zaznacza, że ze strony litewskiej jest duże zainteresowanie konferencją. „Litwa w odróżnieniu od Polski nie posiada poważnych ośrodków analitycznych badających Europę Wschodnią, Rosję” - mówi i podkreśla, że są one potrzebne, gdyż „wyzwania okresu międzywojennego o obliczu sąsiada, który posiada ustrój niedemokratyczny, pozostają aktualne”.
„To dobra okazja, by się spotkać, zapoznać się, podpatrzeć i stworzyć na Litwie poważne centrum badające system ekonomiczny, prawny, polityczny Rosji i innych państw wschodnich” - uważa Pukszto.
W drugim dniu obrad, we czwartek, konferencja będzie się odbywała w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich, dawnej Bibliotece Eustachego i Emilii Wróblewskich, czyli gmachu, w którym działał w latach 1930-1939 Instytut Naukowo-Badawczy Europy Wschodniej.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ kib/ ap/
