W pierwszym rzędzie: podsekretarz stanu w MKiDN, Generalny Konserwator Zabytków Magdalena Gawin (2P), dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski (P), Dyrektor Departamentu Dziedzictwa UNESCO i Dyrektor Centrum Światowego Dziedzictwa dr Mechtild Roessler (3P), Dyrektor Generalny ICCROM dr Webber Ndoro (4P) podczas międzynarodowej konferencji eksperckiej pn. „The challenges of World Heritage recovery. International conference on reconstruction”. Fot. PAP/L. Szymański
Rekonstrukcja Starego Miasta w Warszawie ustanowiła światowy precedens. Polskie doświadczenie i osiągnięcia miały wielki wpływ na kształtowanie poglądów na temat ochrony światowego dziedzictwa - powiedziała w poniedziałek na Zamku Królewskim w Warszawie wiceminister kultury Magdalena Gawin.
Na Zamku Królewskim w Warszawie trwa międzynarodowa konferencja poświęcona wyzwaniom stojącym przed rekonstrukcją światowego dziedzictwa ("The challenges of World Heritage recovery. International conference on reconstruction"). W dwudniowej debacie biorą udział przedstawiciele wszystkich regionów UNESCO.
"Spotykamy się dzisiaj w Warszawie - mieście, które zapisało się w wyjątkowy sposób na kartach historii. Chciałabym przypomnieć, że Warszawa jest miastem dwóch powstań - żydowskiego w 1943 r. (w getcie warszawskim - PAP) i polskiego w 1944 r. Niemcy w odwecie za Powstanie Warszawskie 1944 r. całkowicie zniszczyli Warszawę. To wydarzenie nie zniszczyło jednak ducha narodu polskiego" - podkreśliła Gawin.
Zwróciła uwagę, że "rekonstrukcja Starego Miasta w Warszawie ustanowiła światowy precedens - polskie doświadczenie i osiągnięcia w tej dziedzinie na przestrzeni lat miały wieli wpływ na kształtowanie poglądów na temat ochrony światowego dziedzictwa, na równi z koncepcją autentyczności i rekonstrukcji".
Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski przypomniał, że Polska po II wojnie światowej była całkowicie zniszczona, a "każda decyzja – co odnosiło się też do kwestii restauracji i odbudowy zabytków – była akceptowana przez Moskwę".
"Pejzaż był straszliwy, (warszawska) starówka (…) - pełna kawiarenek, restauracji - została zniszczona w 90 procentach; ulice, place i budynki leżały w ruinach. Wydawało się, że sytuacja jest beznadziejna" – pokreślił Fałkowski.
Jak dodał, "celem nazistów było wykasowanie pamięci w przyszłych pokoleniach", a "po Powstaniu Warszawskim cała populacja została wyrzucona ze swoich domów". Przypomniał również, że bezpośrednio po wojnie komunistyczny rząd chciał przenieść stolicę do innego, mniej zniszczonego miasta, jednak spotkało się to z oporem społecznym.
Dyrektor Zamku Królewskiego zwrócił uwagę, że "Warszawa miała reputację miasta dumnego, niezwyciężonego i zbuntowanego". "Ta opinia została szybko potwierdzona po wojnie - ludzie +głosowali nogami+, żeby stolica pozostała w dotychczasowym miejscu. Tysiące zaczęły wracać do swoich miejsc (...), rząd zdecydował o pozostawieniu stolicy w Warszawie" – dodał Fałkowski.
Przypomniał również, że komuniści początkowo planowali otworzyć w zrujnowanym Zamku Królewskim m.in. hotel, a "symbol polskiej monarchii nie wchodził w grę"; w konsekwencji miejsce pozostawało puste przez wiele lat. "Temat powracał przez 25 lat, a komunistom nie udało się zniszczyć tkanki pamięci społecznej" – dodał.
Fałkowski ocenił, że sukces odbudowy i rekonstrukcji zabytków jest uzależniony w dużej mierze od "woli i determinacji społeczeństwa oraz jego przywiązania do historycznych miejsc". Jak podkreślił, jego zdaniem istnieją trzy komponenty, które stanowią o sukcesie w tej dziedzinie - "kompetencje, zaangażowanie i brak obaw w wyrażaniu emocji".
Dyrektor Departamentu Dziedzictwa i Dyrektor Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO dr Mechtild Roessler powiedziała, że w ostatnich latach mogliśmy zaobserwować konsekwencje czystek kulturowych, prowadzonych przez brutalnych ekstremistów dążących do zniszczenia światowego dziedzictwa. "Nasza odpowiedź musi wykraczać poza ochronę czy fizyczną rekonstrukcję budynków i miast. Tu chodzi o ochronę tego, kim jesteśmy i w co wierzymy - edukację i wiedzę, badania naukowe i wolność wypowiedzi" - podkreśliła.
W poniedziałek w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie uczestnicy konferencji będą omawiać m.in. temat rekonstrukcji historycznego centrum Warszawy, współczesne uwarunkowania rekonstrukcji w świetle teorii konserwatorskiej, rolę dziedzictwa dokumentalnego w rekonstrukcji, zmianę doktryny rekonstrukcji w obiektach światowego dziedzictwa oraz temat rekonstrukcji i odbudowy kultury i miast z punktu widzenia Banku Światowego.
W programie wtorkowego spotkania znalazły się zagadnienia dotyczące społeczności i praw kulturowych oraz wyzwań związanych z odbudową dziedzictwa miejskiego. Po zakończeniu paneli uczestnicy spotkania będą mogli zwiedzić Zamek Królewski, Muzeum Powstania Warszawskiego oraz Historyczne Centrum Warszawy - miejsce wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Konferencję zakończy przyjęcie Rekomendacji Warszawskiej.
Organizatorami konferencji są Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa, przy współpracy z: Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO, Polskim Komitetem ds. UNESCO, Polskim Komitetem Narodowym ICOMOS, Zamkiem Królewskim w Warszawie, Łazienkami Królewskimi, Muzeum Powstania Warszawskiego, Stołecznym Konserwatorem Zabytków, Domem Spotkań z Historią i Centrum Interpretacji Zabytku.
Patronem medialnym konferencji jest m.in. Polska Agencja Prasowa. (PAP)
autorzy: Katarzyna Krzykowska, Nadia Senkowska
ksi/ nak/ agz/
