Miasto Jazd w Iranie zostało w niedzielę wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Miasto zasłynęło za sprawą dzienników Marco Polo z XIII w., w których podróżnik drobiazgowo je opisał.
"Historyczne miasto Jazd świadczy o wysiłkach podejmowanych przez ludzi pustyni w ciągu jego długiej historii. Aby pokonać surową naturę pustyni korzystali oni z innowacyjnych pomysłów, które doprowadziły do stworzenia wspaniałych dzieł architektury i miejskiego planowania" - mówił szef irańskiej delegacji Mohammad Hassan Talebian. Dziękował Komitetowi Światowego Dziedzictwa, który obraduje w Krakowie za dokonanie wpisu, a także ICOMOS i Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO za wsparcie w przygotowaniach nominacji.
Przypomniał, że pracowici mieszkańcy Jazd pobierali wodę z serca Wyżyny Irańskiej, mieszali ją z najtańszym dostępnym budulcem - ziemią i tworzyli z "mułowych cegieł" wspaniałe dzieła architektury, a także budowle techniczne m.in. kanały nawadniające i wieże wiatrowe.
"Jazd jest jedną z najważniejszych kolebek sztuki, a jego mieszkańcy są ekspertami w sztuce przeżycia w zderzeniu z bezlitosną pustynią. Jazd jest ikoną pokoju. Mieszkańcy byli otwarci wobec różnych religii. Przez długi czas pokojowo współistniały w tym mieście różne religie: judaizm, zoroastrianizm oraz islam” - powiedział Talebian.
"Wierzymy, że dzisiejsza decyzja doprowadzi do rewitalizacji tego miejsca" – podkreślił Mohammad Hassan Talebian.
Szef irańskiej delegacji powiedział dziennikarzom, że to 22. irański obiekt na Liście Światowego Dziedzictwa, ale pierwsze historyczne miasto.
Jazd leży w środkowym Iranie, na pustynnym, wysoko położonym płaskowyżu (1200 m n.p.m.). Panują tam mordercze temperatury, ale mieszkańcy od wieków dobrze radzą sobie z upalnym klimatem. Miasto o pięknej architekturze i budynkach z gliny było zaprojektowane, by osłabić oddziaływanie wysokich temperatur. Nawet wąskie uliczki i wysokie mury tworzą sztuczny cień w miejscu, gdzie brakuje roślinności.
W domostwach tego miasta szeroko stosowany jest "badgir", czyli system antycznej klimatyzacji. Gorący wiatr łapany jest za pomocą nawietrznika umieszczanego na dachach. System rur odprowadza gorące powietrze pod ziemię, gdzie się ochładza. Często pod domami znajdowały się strumienie lub małe zbiorniki wodne, które dodatkowo ochładzały powietrze.
Ludzie od około pięciu tysięcy lat zamieszkują tę oazę, lecz zyskała sławę na Zachodzie dopiero za sprawą dzienników Marco Polo z XIII w., gdzie podróżnik szeroko opisuje miasto kupców. Jazd leżał na jednej z odnóg Jedwabnego Szlaku. Zdaniem ekspertów Jazd ma niemal wszystko, czego wymaga się od miejsca atrakcyjnego dla turystów - przede wszystkim oryginalną architekturę i zabytki nieskażone nowoczesną zabudową.
W większości muzułmański, wciąż jednak zachował znaczną mniejszość Zaratusztrian. W mieście znajduje się świątynia, gdzie ogień utrzymuje się od ponad 1500 lat. (PAP)
wos/ ksi/ pas/ agz/ mhr/
