Muzeum Okręgowe w Sandomierzu od 1 stycznia 2022 r. zostanie przekształcone w Muzeum Zamkowe

Aneks do umowy o współprowadzeniu Muzeum Okręgowego w Sandomierzu podpisany został w poniedziałek w Warszawie przez wicepremiera, ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego, marszałka województwa świętokrzyskiego Andrzeja Bętkowskiego, starostę sandomierskiego Marcina Piwnika oraz burmistrza Sandomierza Marcina Marca. Wprowadza on od 1 stycznia 2022 r. następujące zmiany: zmniejszenie liczby organizatorów z czterech do dwóch (MKiDN i województwo świętokrzyskie) oraz wpisanie instytucji kultury do rejestru województwa świętokrzyskiego; określenie współfinansowania Muzeum na poziomie 3 milionów zł (1,5 mln MKiDN i 1,5 mln województwo świętokrzyskie; zmianę nazwy instytucji na Muzeum Zamkowe w Sandomierzu oraz uzgodnienie Statutu Muzeum Zamkowego w Sandomierzu w celu podkreślenia historycznego charakteru Muzeum.

"To szczególna chwila, druga już dzisiaj decyzja, bardzo istotna dla woj. świętokrzyskiego - podniesienie rangi, ale przede wszystkim wzmocnienie rozwojowe dla Muzeum Okręgowego w Sandomierzu, które staje się Muzeum Zamkowym w Sandomierzu. Poprzez zmianę nazwy symbolicznie odnosimy się do tego, że ten Zamek Sandomierski to jest Zamek Królewski, o którym warto pamiętać" - powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.

Przekazał, że "decyzja o prowadzeniu tego Muzeum od stycznia przyszłego roku przez MKiDN i przez województwo świętokrzyskie została podjęta w gronie czterech dotychczasowych organizatorów tego muzeum". "Ta decyzja ma na celu stworzenie warunków dla dalszego rozwoju Muzeum. Rozumiem, że dwa podmioty, które dotychczas współprowadziły, czyli miasto i powiat, które zgodnie podpisują ten aneks, uwolnione środki będą inwestowały w kulturę i potrzeby dotyczące dziedzictwa na swoim terenie, dalej będą współpracowały z podmiotem, o którym mówimy, bo to jest nasz wspólny podmiot - samorządowo-państwowy, można powiedzieć" - mówił szef resortu kultury. "Cieszę się bardzo, że te perspektywy rozwojowe będą coraz większe" - dodał.

Marszałek województwa świętokrzyskiego Andrzej Bętkowski przyznał, że to istotny moment dla kultury województwa. Podziękował wicepremierowi Glińskiemu za doprowadzenie do podpisania aneksu do umowy oraz dotychczasowym organizatorom Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. Podkreślił, że region, z którego się wywodzi jest "bogaty w pamiątki historyczne". "Te artefakty naszej przeszłości nas jednocześnie zobowiązują byśmy o te miejsca, zabytki, o tę naszą przeszłość dbali szczególnie. (…) Obiecuję, że będziemy w tym obszarze kultury, dokładać szczególnej troski" - zapewnił Bętkowski.

"To jest na pewno bardzo wzruszający moment dla całego Muzeum Okręgowego - od 1 stycznia Muzeum Zamkowego w Sandomierzu. Tutaj mówię nie tylko w swoim imieniu, ale również w imieniu moich poprzedników. Ja sam jestem dyrektorem tej instytucji zaledwie od pół roku" - powiedział dyrektor Muzeum Okręgowego w Sandomierzu Mikołaj Getka-Kenig.

Jak mówił, jest to "na pewno istotne przypieczętowanie dotychczasowego dorobku, całkiem sporego, gdyż mówimy o instytucji, której zbiory przewyższają liczbę 70 tys. obiektów, co jest liczbą dość znaczną, jak na polskie muzealnictwo".

"Dla mnie, zarówno, jako dyrektora Muzeum, jak i też członka Rady Ochrony Zabytków przy premierze, czyli tego gremium, które ma swój udział w tworzeniu Pomników Historii, jest to naprawdę tym bardziej ważne, że ten mecenat państwa, mecenat rządowy tak skutecznie i tak obiecująco wspiera właśnie te niezwykle cenne, a w poprzednich latach, dekadach, wielokrotnie zapominanych instytucjach, z tych mniejszych ośrodków, z miast wojewódzkich, miast powiatowych, które są naprawdę bardzo istotne dla dziejów polskiej kultury, dla polskiego dziedzictwa" - wskazał dyrektor Muzeum.

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, biorąc pod uwagę znaczenie Muzeum Okręgowego w Sandomierzu dla rozwoju kultury regionu, ale także odpowiadając na ciągle wzrastające zainteresowanie turystów z całego kraju i zagranicy, oraz chcąc zapewnić instytucji jeszcze lepsze warunki rozwoju, już w 2019 r. zaproponował prowadzenie Muzeum Okręgowego w Sandomierzu jako wspólnej instytucji kultury finansowanej z budżetu Województwa Świętokrzyskiego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zamek w Sandomierzu zbudowano na miejscu pierwotnej warowni istniejącej na wzgórzu co najmniej od X w. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie pierwotnego grodu. W 1139 roku – kiedy Sandomierz został stolicą księstwa dzielnicowego, a gród rezydencją książęcą – musiał być rozbudowany. Ówczesny książęcy gród otoczony był drewniano-ziemnym wałem oraz systemem zasieków ze skośnie wbitych pali. Od strony wysoczyzny przekopano fosę.

Mieściła się tu kasztelania a od przełomu XII-XIII wieku – stolica księstwa dzielnicowego. W XIV wieku Kazimierz Wielki wykorzystał miejsce grodu pod budowę murowanego zamku, który prawdopodobnie w tym okresie został połączony z murami miejskimi. Wieża południowo-zachodnia, która króluje nad ulicą Zamkową, została wybudowana w 1480 roku. W 1525 roku zamek przekształcony został w rezydencję renesansową według projektu Benedykta zwanego "Sandomierzaninem". Później był jeszcze wielokrotnie przebudowywany.

W 1656 roku zamek sandomierski został wysadzony w powietrze przez wycofujących się z miasta Szwedów. Ocalało jedynie skrzydło zachodnie. Od połowy XVII wieku w zamku nie rezydowali królowie ani nawet starostowie sandomierscy. Zamek stał się przede wszystkim budynkiem użyteczności publicznej. Po 1795 roku Austriacy przeznaczyli zamek na sąd i więzienie, natomiast dziedziniec zamkowy otoczono półkoliście biegnącym murem. Na dziedzińcu zamkowym zachowała się stara studnia a pod powierzchnią fundamenty kazimierzowskiego zamku. Więzienie zlikwidowano w 1959 roku. Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ pat/