W poniedziałek wielkanocny na Salwatorze, w pobliżu klasztoru norbertanek, odbywa się odpust Emaus – ludowy jarmark o kilkuwiekowej tradycji, jedna z najstarszych tradycji Krakowa. Wydarzenie ma w tym roku nową odsłonę i towarzyszy mu program artystyczno-edukacyjny.
Estetyka odpustu zmieniła się. Rzędy kramów są bardziej uporządkowane i spójne kolorystycznie. Władze miasta zapowiedziały, że chcą przemienić Emaus z chaotycznego wydarzenia handlowego, nastawionego na sprzedaż produktów niskiej jakości, w inicjatywę, która przywróci wartość tradycjom rzemieślniczym i zabawkarskim związanym ze Zwierzyńcem.
„W ciągu najbliższych lat chcemy przywrócić zwierzyniecki klimat wydarzenia. Emaus był przez wieki miejscem, w którym można było nabyć tradycyjne figurki, zabawki, inne cenne elementy rękodzieła, lokalne przysmaki i pamiątki” – zaznaczył pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. kultury. Robert Piaskowski.
Wprowadzany nowy porządek odpustu Emaus nie eliminuje uczestnictwa żadnego z dotychczasowych wystawców, ale w kolejnych latach będą wprowadzane ograniczenia w ofercie masowych produktów – głównie plastikowych zabawek i importowanych przedmiotów. Zwiększy się za to liczba stoisk z tradycyjnym rzemiosłem, rękodziełem, zabawkami odpustowymi, przysmakami. Na kramach ustawionych na ulicach Tadeusza Kościuszki i Senatorskiej sprzedawano niegdyś m.in. piernikowe serca, różańce z ciasta, cukierki, gliniane gwizdki, ptaszki i dzwonki, drewniane zabawki i figurki, pukawki, piłeczki jojo, grzechotki i balony. Wierzono, że niektóre emausowe pamiątki, takie jak np. gliniane dzwonki, mają moc odpędzania złych mocy i przynoszą szczęście.
„Nie wyeliminujemy od razu wszystkich innych towarów kojarzonych w masowej kulturze z okresem wielkanocnym, ale dołożymy starań, żeby zahamować proces zacierający związek tego wydarzenia ze Zwierzyńcem i Salwatorem, a także z wielkanocnym charakterem Emausu” ? powiedziała dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego w urzędzie miasta Katarzyna Olesiak.
Miasto zapowiedziało eliminację w całości asortymentu obrażającego uczucia religijne, mającego elementy rasistowskie albo utrwalające negatywne stereotypy. Przez lata na odpuście można było kupić figurki Żyda z pieniążkiem. W 2021 r. ok. 50 instytucji wypracowało wspólne stanowisko, w którym wyjaśniło genezę zjawiska, jego komercjalizację i negatywne dla wizerunku miasta skutki. Instytucje te zobowiązały się do eliminacji z przestrzeni publicznej „zjawiska nieakceptowalnego w kontekście miasta o tak złożonej i trudnej historii”.
Tradycyjną pamiątką odpustu jest drzewko życia z gniazdem z figurkami piskląt lub figurką ptaka osadzonego na kiju ozdobionym listkami. Tradycja ta sięga czasów przedchrześcijańskich i wierzeń, że dusze zmarłych powracają na ziemię pod postacią ptaków i szukają schronienia w gałęziach drzew. Drzewko symbolizowało również budzenie się przyrody do życia. Muzeum Krakowa chce przywrócić tę krakowską tradycję i już po raz ósmy organizuje konkurs na Najpiękniejsze Drzewko Emausowe, którego wyniki zostaną ogłoszone w dniu odpustu.
Tegorocznemu Emaus towarzyszy program artystyczny i edukacyjny - część wydarzeń odbędzie się w Domu Zwierzynieckim. Z powodu odpustu na Salwatorze do północy jest zmieniona organizacja ruchu.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ mok/
