Bima, fragment po stojącej w tym miejscu starej synagodze w Tarnowie. Fot. PAP/J. Ochoński
Żydowskie Święto Szałasów, będące częścią obchodów 25. Dni Pamięci Żydów Galicyjskich Galicjaner Sztetl, odbędzie się w dniach 2–11 października na placu pod Bimą, jedynym zachowanym fragmentem najstarszej synagogi w Tarnowie.
Jak przypomniał Adam Bartosz, przewodniczący Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej, który jest współorganizatorem wydarzenia, tegoroczna edycja ze względu na panującą pandemię COVID-19 przybrała skromniejszą formę. W ramach obchodów w czerwcu pod Pomnikiem Zagłady na odnowionym cmentarzu żydowskim zorganizowano uroczystość upamiętniającą tarnowskich Żydów.
Pomiędzy 2 a 11 października organizatorzy wydarzenia, czyli Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej i tarnowskie Muzeum Okręgowe przypomną o obyczajach związanych m.in. z siedmiodniowym Świętem Szałasów (Sukkot), ustanowionym na pamiątkę wyjścia Żydów z Egiptu i ich czterdziestoletniej wędrówki przez pustynię.
Marszałek Małopolski Witold Kozłowski zaznaczył, że tegoroczny cykl, otwarty dla osób w różnym wieku od dzieci po seniorów, pokaże nie tylko aspekty religijne tych świąt czy specyficzne obyczaje, ale też smaki żydowskiej kuchni, sztukę i muzykę oraz ciekawe opowieści i objaśnienia obrzędów.
Projekt "Tarnowskie macewy": publikacja "Kamień i pamięć. Cmentarz żydowski w Tarnowie"
Tradycyjnie obchody zostaną zorganizowane w przedwojennego centrum żydowskiego życia duchowego i obyczajowego tarnowskich Żydów – na placu pod Bimą pozostałą z Synagogi Starej. Wśród zaplanowanych atrakcji są m.in.: wspólna budowa szałasu, opowieści Magdy M. Bartosz o znaczeniu i tradycjach świąt Rosz Haszana oraz Jom Kipur, warsztaty pisania po hebrajsku, a także tworzenia żydowskich noworocznych dekoracji. Całość, w niedzielę 11 października zakończy koncert muzyki żydowskiej.
Osoby chcące wspomóc renowację tarnowskiego cmentarza żydowskiego, będą mogły wziąć udział w kiermaszu książek przy siedzibie komitetu przy Placu Rybnym.
Osadnicy żydowscy pojawili się na terenach dzisiejszego regionu tarnowskiego w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o ich obecności pochodzą z 1445 r. Od początku zajmowali się handlem, zaczynając od zboża i sprowadzanego z Węgier i Rusi wina.
W okresie międzywojennym w XX w. w Tarnowie żyło 15,6 tys. Żydów, stanowiąc 42 proc. wszystkich mieszkańców. Niemcy po wkroczeniu do miasta w listopadzie 1939 r. spalili i wysadzili wszystkie synagogi oraz domy modlitwy, których było 40. Pierwsze wywózki Żydów do obozu koncentracyjnego Auschwitz nastąpiły w maju 1940 r., a w marcu 1941 r. powstało getto, w którym zamknięto ok. 40 tys. osób z Tarnowa, okolic oraz z zagranicy. Część z nich została zamordowana podczas likwidacji getta we wrześniu 1943 r., a pozostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych.
Jedynym zachowanym obecnie fragmentem zniszczonej przez Niemców najstarszej, siedemnastowiecznej, tarnowskiej synagogi jest Bima, czyli podwyższenie, z którego odczytywana jest Tora. (PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ pad/
