Na warszawskim Starym Mieście stanie pomnik prof. Jana Zachwatowicza. Wybitny architekt był autorem rekonstrukcji Zamku Królewskiego, Starego Miasta i bazyliki św. Jana Chrzciciela w Warszawie, zniszczonych przez Niemców po Powstaniu Warszawskim.
"Na warszawskim Starym Mieście stanie pomnik profesora Jana Zachwatowicza. Rok 2020 Towarzystwo Przyjaciół Warszawy ogłosiło właśnie rokiem Profesora - w 75. rocznicę założenia Biura Odbudowy Stolicy, które Zachwatowicz współtworzył" - poinformowała we wtorek wiceprezydent stolicy Aldona Machnowska-Góra.
Jan Zachwatowicz urodził się w 1900 roku w Gatczynie koło Sankt Petersburga. Po ukończeniu petersburskiego Instytutu Inżynierów Cywilnych wyjechał do Warszawy, gdzie kontynuował naukę na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Pracował z prof. Oskarem Sosnowskim - założycielem Zakładu Architektury Polskiej.
Na zlecenie prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, zrekonstruował i odsłonił mury obronne Starego Miasta. Po śmierci Sosnowskiego objął kierownictwo Zakładu. W 1936 roku obronił pracę doktorską poświęconą twierdzy Zamość. Podczas II wojny światowej prowadził tajne wykłady na Wydziale Architektury PW. Brał udział w akcji wykradzenia z siedziby gestapo w Al. Szucha zbiorów Centralnego Biura Inwentaryzacji Zabytków oraz tzw. akcji pruszkowskiej - wywiezieniu dzieł sztuki ze niszczonej po powstaniu Warszawy.
Po wojnie objął stanowisko Generalnego Konserwatora Zabytków. W 1946 roku otrzymał tytuł profesora Politechniki Warszawskiej. W 1964 roku współredagował Kartę Wenecką, czyli Międzynarodową Kartę Konserwacji i Restauracji Zabytków. Od 1952 roku był członkiem Polskiej Akademii Nauk. Był autorem rekonstrukcji Zamku Królewskiego, Starego Miasta i bazyliki św. Jana Chrzciciela w Warszawie, zniszczonych przez Niemców po Powstaniu Warszawskim. Jest uważany za spiritus movens odbudowy zrujnowanej, powojennej Warszawy.
W uchwalonej w 1954 r. Konwencji Haskiej określono symbol Błękitnej Tarczy (Blue Shield) służący do oznakowania obiektów kultury, w celu zapewnienia im ochrony w razie konfliktu zbrojnego. Autorem tego emblematu jest profesor Jan Zachwatowicz.
W 1964 r. współredagował Kartę Wenecką, czyli Międzynarodową Kartę Konserwacji i Restauracji Zabytków.
Już na emeryturze, na którą został przeniesiony w 1970 r., pokierował odbudową Zamku Królewskiego.
Zmarł 18 sierpnia 1983 roku w Warszawie.
"To jeden z największych bohaterów tego bohaterskiego miasta Warszawy" - powiedział Jan Nowak Jeziorański w filmie dokumentalnym Antoniego Krauzego "Jan Zachwatowicz" (TVP 2000). "Nie tylko był historykiem sztuki, który tę sztukę przywracał do życia, ale był - w całym tego słowa znaczeniu - żołnierzem. Bo nie było innej tak brawurowej akcji jak wydobycie z tej jaskini lwa jakim była siedziba gestapo - postrach dla każdego człowieka który żył wtedy pod okupacją w Warszawie… Wydobyć stamtąd dokumentację, bez której w ogóle przywrócenie starych zabytków nie byłoby możliwe… Pomysł ten, żeby to zrobić, był aktem brawury żołnierza - podkreślił legendarny Kurier z Warszawy.(PAP)
autorka: Natalia Kamińska
nmk/ pat/
