Najcenniejszy nagrobek przyścienny na Warmii, który znajduje się w kościele św. Andrzeja Apostoła w Barczewie od wieków pozostaje pusty. Osoby, które miały w nim spoczywać – biskup warmiński Andrzej Batory i jego brat Baltazar, zmarli poza Warmią.
"Nagrobek przyścienny Batorych jest w mojej ocenie wysokiej klasy dziełem artystycznym pochodzącym z renesansu. Na Warmii wiele sztuki renesansowej nie mamy, ale za to cenotaf Batorych naprawdę zasługuje na uwagę" - ocenił w rozmowie z PAP historyk sztuki, dyrektor Muzeum Archidiecezji Warmińskiej ks. dr Zbigniew Czernik i podkreślił, że na Warmii znamy obecnie tylko dwa tego typu nagrobki - oprócz tego w Barczewie to nagrobek przyścienny biskupa Szembeka we Fromborku. "Wiele tego typu nagrobków jest w regionach, gdzie była szlachta, którą było na to stać. Na Warmii praktycznie szlachty nie było" - przypomniał ks. Czernik.
Ponieważ nagrobek jest pusty nazywa się go cenotafem. "Ci, którzy mieli w nim spoczywać, czyli Andrzej i Baltazar Batory zginęli poza Warmią i nigdy ich tu nie pochowano" - przypomniał ks. Czernik.
Andrzej Batory był bratankiem króla Stefana Batorego. Przez 10 lat był biskupem warmińskim ale bez sakry biskupiej. Jak pisał historyk ks. Alojzy Szorc, "obniżył przez to prestiż diecezji, ponad to musiał opłacać wszystkie wyjazdy do sąsiednich diecezji - kleryków po święcenia lub konsekrowane w Wielki Czwartek oleje święte".
Ks. Szorc zauważył w "Poczcie biskupów warmińskich", że "Batory pozostawił na Warmii tylko jedno wiekopomne dzieło", czyli przeznaczony dla siebie i starszego brata nagrobek w Barczewie. Został on wykonany z gotlandzkiego marmuru w kolorze białym i czarnym, w gdańskim warsztacie Wilhelma i Abrahama van der Block. Na podwójnym pomniku przedstawiono leżącą figurę Baltazara i klęczącą figurę Andrzeja.
Baltazar Batory, jak podaje ks. Szorc w 1594 roku został zamordowany na polecenie księcia siedmiogrodzkiego Zygmunta Batorego za udział w spisku.
Andrzej Batory wyjechał z Warmii w ostatnim dniu 1598 roku i udał się do Siedmiogrodu. Bez porozumienia z polskim królem 28 marca 1599 roku objął na sejmie w Siedmiogrodzie władzę nad tym regionem. Wybuchł przeciwko niemu bunt, gdy uciekał do Polski zabili go - 2 listopada 1599 r. - chłopi, a jego odciętą głowę przesłano legendarnemu twórcy państwa rumuńskiego, Michałowi Walecznemu. Batorego pochowano w katedrze w Alba Julia.
Cenotaf Batorych w Barczewie można oglądać w kaplicy św. Antoniego w kościele św. Andrzeja w Barczewie. (PAP)
Autorka: Joanna Kiewisz-Wojciechowska
jwo/ pat/
