Rotunda PKO. Warszawa, 01.12.1966. Fot. PAP/CAF/S. Czarnogórski
Most Gdański, Rotunda, dawny Dom Chłopa, gmach SGH i Teatr Powszechny to niektóre z ponad 70 obiektów i założeń architektonicznych powstałych w latach 1945-89, które przybliża kolejna publikacja z serii Archimap, wydana przez Muzeum Powstania Warszawskiego.
To już szósta publikacja z cyklu, zatytułowana "Archimapa. Dziedzictwo Architektury Warszawy lat 1945-1989", autorstwa Marii Sołtys i Marka Kucińskiego, architektów oddziału warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich.
"Ta publikacja to merytoryczny wkład w burzliwą dyskusję, dotyczącą wykreślania z ewidencji zabytków obiektów wybudowanych po II wojnie. Mało kto wie, że już 10 lat temu oddział warszawski SARP złożył na ręce prezydenta stolicy wniosek o objęcie ochroną wybitnych obiektów architektonicznych i zespołów urbanistycznych z II poł. XX w." - opowiadała PAP Agnieszka Szulejewska, kierownik działu projektów kulturalnych w Instytucie Stefana Starzyńskiego, który jest oddziałem Muzeum Powstania Warszawskiego.
"Ta publikacja to merytoryczny wkład w burzliwą dyskusję, dotyczącą wykreślania z ewidencji zabytków obiektów wybudowanych po II wojnie. Mało kto wie, że już 10 lat temu oddział warszawski SARP złożył na ręce prezydenta stolicy wniosek o objęcie ochroną wybitnych obiektów architektonicznych i zespołów urbanistycznych z II poł. XX w." - opowiadała PAP Agnieszka Szulejewska, kierownik działu projektów kulturalnych w Instytucie Stefana Starzyńskiego.
Jak podkreśliła, nad projektem Archimapy pracowali wybitni przedstawiciele środowiska projektantów - architekci, urbaniści, historycy, historycy sztuki, konserwatorzy i varsavianiści, którzy w oparciu o swoją zawodową wiedzę przedstawili listę obiektów zrealizowanych do 1989 r. Wybór został dokonany na podstawie ośmiu kryteriów - nowatorstwa, kontekstu, tradycji miejsca, symbolu w ujęciu ogólnym, uznania współczesnych, próby czasu, artystycznym i wyjątkowości.
"Kryteria te odnosiły się do cech charakterystycznych lokalnej warszawskiej tradycji budowania uwarunkowanej planami rozwoju stolicy w historycznych okresach II połowy XX w. - od indywidualizmu i nowatorstwa do poprawności i dobrego standardu. Kryteria opracowała komisja działająca przy zarządzie warszawskiego SARP" - powiedziała Szulejewska.
Prezentowana Archimapa zawiera szczegółowo opisany wybór ponad 70 obiektów charakterystycznych dla lat 1945-1989. Mapę uzupełniają wyjątkowe, jak podkreślają wydawcy, rysunki autorstwa nieżyjącego prof. Henryka Dąbrowskiego, wieloletniego wykładowcy Politechniki Warszawskiej.
Marszruta mapy prowadzi od Bielan na północy po Dolny Mokotów na południu. "Chcieliśmy, by zwiedzający dany rejon mogli odnaleźć na jego terenie architektoniczne perełki powojennej architektury. Oczywiście jednak najwięcej tych obiektów znajduje się w Śródmieściu" - podkreśliła Szulejewska.
Pierwszym z przedstawionych na mapie obiektów jest Zespół Centralnego Ośrodka Przygotowań Olimpijskich na AWF-ie autorstwa m.in. Wojciecha Zabłockiego, zrealizowany w latach 1960-1968. W jego skład wchodzi zespół czterech hal treningowych i hala gier zespołowych. Jak czytamy w Archimapie, całość dzięki wielopłaszczyznowym przeszkleniom doskonale współgra z parkowo-leśnym otoczeniem i stanowi przykład ówczesnego technologicznego nowatorstwa.
Innym z obiektów jest Most Gdański, który uzupełniają spiralne schody łączące go z bulwarem wiślanym. Mają one, jak podkreślają autorzy Archimapy, walor rzeźby plenerowej podnoszącej wartość estetyczną mostu stanowiącego "unikalną dwupoziomową platformę widokową na panoramę miasta".
Zainteresowanie autorów wzbudził także Stadion Robotniczego Klubu Sportowego "Skra", powstały w 1937 r. i rozbudowywany w latach powojennych na gmach reprezentacyjny inspirowany rzymskim Circus Maximus. Wyjątkowy, w ocenie autorów, jest jego charakter również krajobrazowy, związany z faktem połączenia go otwartą niecką z Polem Mokotowskim.
Jednym z obiektów po stronie praskiej jest kompleks mieszkalny przy rondzie Waszyngtona, nominowany w 1965 r. do nagrody w plebiscycie na "Mistera Warszawy". Jego najbardziej widocznym akcentem jest wieżowiec z cienkościennego betonu zwieńczony kolistą "pergolą" z pierwotnie całkowicie przeszkloną elewacją. Całość zaliczono do grupy ówczesnych "eksperymentów budowlanych".
Archimapę można będzie nabyć w sklepie internetowym Muzeum Powstania Warszawskiego, w siedzibie muzeum i niektórych księgarniach. Została wydana na papierze syntetycznym - wodoodpornym i zapobiegającym podarciu. Wydawcy zapowiadają, że niebawem pojawią się też aplikacje na urządzenia mobilne, przygotowane na podstawie dotychczasowych Archimap, jak np. "Archimapa 1949-1956 Warszawa. Socjalizm", "Archimapa Warszawa Niezaistniała. 1944", "Archimapa 1918-1939". (PAP)
akn/ abe/
