Olga Boznańska, Zofia Stryjeńska, Mela Muter to m.in. bohaterki pięciu wystaw, jakie w ramach programu edukacyjnego i wystawienniczego proponuje tej jesieni DESA Unicum.
„»Sztuka kobiet« to inicjatywa, która konsekwentnie będzie oddawała głos artystkom, kuratorkom i kolekcjonerkom” – zapowiada Agata Szkup, prezes DESA Unicum.
Olga Boznańska, mistrzyni portretu, „malarka dusz” - patronką roku 2025
„Polskie artystki są dzisiaj naszym »dobrem narodowym«, a ich twórczość zdobywa uznanie na całym świecie. Wystarczy spojrzeć na rosnące zainteresowanie twórczością Magdaleny Abakanowicz, Aliny Szapocznikow, Tamary Łempickiej czy sukcesy artystek tworzących obecnie, w tym Ewy Juszkiewicz, czy Pauliny Ołowskiej – zauważa Agata Szkup. - Z drugiej strony, wciąż istnieje mnóstwo nazwisk, które czekają na odkrycie i przypomnienie. Platforma »Sztuka kobiet« powstała jako naturalna konsekwencja naszych dotychczasowych działań” – dodaje.
Zgodnie z ideą organizatorów platforma prezentująca program edukacyjny i wystawienniczy będzie przestrzenią, w której zarówno pionierki, jak i współczesne artystki, staną się głównymi bohaterkami. Prowadząc prywatną instytucję kultury, która organizuje około 100 wystaw rocznie, a przy tym dziesiątki oprowadzań, wykładów, paneli i innych wydarzeń, mamy możliwość wpływu na polską kulturę” - podkreśla szefowa DESA Unicum.
Właśnie rusza pierwsza odsłona programu – z pięcioma wystawami, w tym ekspozycją „Olga Boznańska i Pionierki Malarstwa Polskiego”. Startowi platformy towarzyszyć będą liczne wydarzenia – od wykładów, rozmów i oprowadzań, po kino plenerowe.
Organizatorom „Sztuki kobiet” zależy, aby pokazać szerokie ujęcie kobiecej twórczości – od malarstwa dawnego, feministyczną sztukę krytyczną po design. Bohaterkami stanie się ponad sto artystek, m.in. Mela Muter, Zofia Stryjeńska, Julia Keilowa, Agata Bogacka i Natalia Lach-Lachowicz.
„Na problem nieobecności artystek w kanonie zwracały uwagę kolejne pokolenia badaczek i krytyczek sztuki. W 1971 roku Linda Nochlin w słynnym eseju postawiła pytanie „Dlaczego nie było wielkich artystek?”. Kilka lat później, z jej inicjatywy, w Los Angeles County Museum of Art zorganizowano pierwszą międzynarodową wystawę poświęconą twórczości kobiet, którą prezentowano w kolejnych miastach. (…)Nie jest to przypadek, jak zauważa Katy Hessel, że dzieła artystek stanowią zaledwie jeden procent zbiorów londyńskiej National Gallery, a w pierwszym wydaniu słynnego podręcznika E.H. Gombricha »O sztuce« nie znalazła się ani jedna kobieta” – przypomniano w materiałach towarzyszących inauguracji „Sztuki kobiet”.
Choć na przestrzeni ostatniej dekady odnotowano wzrost wartości rynku sztuki najnowszej kobiet o 194 proc., to z szacunków National Museum of Woman in the Arts wynika, że przy tym tempie zmian, równość na aukcjach uda się osiągnąć dopiero w 2053 roku.
Pierwsze – z kilku zaplanowanych na jesień wydarzeń w ramach programu – odbędzie się pod hasłem „Urodzin Olgi Boznańskiej”. Rok 2025 został ustanowiony jej nazwiskiem przez Sejm RP, a wrzesień przyniesie liczne wydarzenia upamiętniające 160. rocznicę urodzin i 85. rocznicę śmierci artystki. Twórczość Boznańskiej zdobyła uznanie jeszcze za jej życia, a malarka stała się symbolem artystycznej emancypacji kobiet. Od debiutu w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w 1886 r. jej prace były prezentowane na wystawach w Polsce, Europie i Stanach Zjednoczonych. Symboliczne urodziny malarki staną się pretekstem do opowiedzenia historii artystek tworzących od schyłku XVIII wieku, poprzez przełom XIX i XX, kończąc na dwudziestoleciu międzywojennym. Na wystawie „Olga Boznańska i Pionierki Malarstwa Polskiego” zobaczymy prace artystek, które obierały różne drogi do twórczej wolności, w tym Anny Bilińskiej-Bohdanowicz, Meli Muter, Tamary Łempickiej, Anny Rajeckiej, Alicji Halickiej, Ireny Hassenberg, Teresy Roszkowskiej. Na wystawie prezentowane są fotografie samej Boznańskiej. Jedna z nich to zdjęcie autorstwa Henri Manuela, któremu pozował m.in. Claude Monet w trakcie malowania Nenufarów.
Obok wystawy poświęconej sztuce dawnej, we wrześniu DESA Unicum pokaże także cztery inne ekspozycje skupione wokół twórczości kobiet. Kolejna odsłona cyklu „Feminizm i sztuka kobiet” zwróci uwagę na nazwiska takie jak Natalia Lach–Lachowicz, Agata Bogacka, Agata Kus, Teresa Tyszkiewicz, Erna Rosenstien, Maria Pinińska-Bereś, Aneta Grzeszykowska, Dorota Kuźnik, pokazując zmieniające się postawy artystek, ich podejście do sztuki, tematy ich twórczości. Wystawa „Design. W Stronę Kobiet” odda hołd projektantkom, które na nowo definiowały pojęcie wzornictwa w ceramice, metaloplastyce, szkle i tkaninie. Oddzielna ekspozycja „Julia Keilowa. Projektantka polskiej nowoczesności” przypomni artystkę wzornictwa, której przedmioty trafiały na salony II Rzeczpospolitej. Z kolei wystawa „Triumf Art Deco. Paryż. Warszawa. Zakopane” nawiąże do setnej rocznicy pawilonu polskiego w Paryżu, gdzie Zofia Stryjeńska wyniosła do rangi sztuki motywy ludowe i zdobyła aż cztery Grand Prix.
Wystawy: „Olga Boznańska i Pionierki Malarstwa Polskiego” oraz „Feminizm i Sztuka Kobiet” – do 18 września; „Design. W stronę kobiet” – do 23 września; „Triumf Art Déco. Paryż. Warszawa. Zakopane” oraz „Julia Keilowa. Projektantka Polskiej Nowoczesności” – do 27 września. Prace po wystawach znajdą się na aukcjach.
Po rekordowej aukcji prac Magdaleny Abakanowicz, cyklicznych wystawach „Feminizm. Sztuka kobiet”, ekspozycjach prezentujących zbiory kolekcjonerek takich jak Grażyna Kulczyk i Anda Rottenberg a także charytatywnym projekcie „HERSTORY”, z którego dochód wspiera budowę pierwszego w Polsce Muzeum Historii Kobiet, projekt „Sztuka Kobiet” zyska stałą formę i cykliczne odsłony – podkreślają organizatorzy z DESA Unicum. (PAP)
Anna Bernat
abe/ dki/
