Drewniana chałupa z końca XIX wieku należąca do rodziny Waligórów z Woli Justowskiej to jeden z obiektów, który ma trafić do Parku Edukacyjnego Branice. We wtorek odbyły się oględziny zabytkowego kompleksu zabudowań.
"Jesteśmy w wyjątkowym miejscu. To pierwszy budynek, który chcielibyśmy uczynić elementem ekspozycji skansenu w Parku Edukacyjnym w Branicach" - mówił wiceprezydent Krakowa Jerzy Muzyk.
Dodał, że przeniesione tam stare zabudowania wiejskie będą obrazować rozwój Krakowa i okolicznych wsi. Rada Konsultacyjna ds. Parku Edukacyjnego Branice zrobiła listę rankingową obiektów, które powinny znaleźć się w tym skansenie. "To także jest element naszej bogatej historii, historii tych miejsc, które zostały włączone w obszar administracyjny Krakowa i współtworzą miasto. Jesteśmy zobowiązani, żeby o tej tradycji pamiętać" – podkreślił wiceprezydent.
"Bierzemy pod uwagę wartość historyczną danego obiektu, jego stan techniczny i możliwość relokacji oraz kwestie własnościowe, bo nie w każdym przypadku mamy klarowną sytuację czyli właścicieli gotowych odpowiedzieć na nasz wniosek" – powiedział wiceprezydent Muzyk. Dodał, że na terenie Parku Edukacyjnego Branice obok zabytkowej zabudowy powstanie pawilon edukacyjny o pow. ok. 1 tys. m kw. – spełniający funkcje administracyjne i będący miejscem spotkań.
Skansen ma być otwarty w ciągu dwóch lat.
Jak poinformował Krzysztof Kuczmański - wiceprezes spółki Kraków Nowa Huta Przyszłości, która zajmuje się tworzeniem Parku Edukacyjnego Branice - obecnie badaniu poddawanych jest 20 budynków mieszkalnych i gospodarczych zlokalizowanych w 14 miejscach Krakowa. "W każdym z przeniesionych budynków będziemy akcentować i przedstawiać zwiedzającym jego historię" – podkreślił Kuczmański.
Dom na Woli Justowskiej przy ul. Nad Zalewem poddawany oględzinom we wtorek jest ważny dla lokalnej społeczności. Został wybudowany w 1898 roku i służył kilku pokoleniom. "Przeżyłem w tym domu właściwie całe życie. Chodzi o to, by ta pamiątka nie została zniszczona, żeby kolejne pokolenia mogły zobaczyć, jak mieszkało się na wsi sto lat temu" – mówił Stanisław Waligóra. "Nas na pewno nie byłoby stać na utrzymanie tego domu. Jeśli będzie zabrany stąd, zadbany, będzie można odwiedzać skansen, posiedzieć, powspominać. Na pewno będzie nam wtedy miło" – dodała Małgorzata Waligóra.
W skład całego oglądanego kompleksu zabudowań wchodzą: chałupa z częściami gospodarczymi, szopa i stodoła z chlewikiem. Prapradziadek właściciela Maciej Waligóra był wójtem Woli Justowskiej - przyczynił się do założenia szkoły powszechnej i kółka rolniczego, które ma ponad 140 lat i wciąż prosperuje. Dziadek Karol Waligóra także był wójtem, a w latach 30. XX wieku posłem na Sejm.
"Utrzymanie takiego zabytku przekracza nasze możliwości finansowe i dlatego postanowiliśmy przekazać dom do skansenu. Moim marzeniem jest, by kiedyś powstała replika domu. Nie wyobrażam sobie, żeby było tu puste miejsce" – mówił Maciej Waligóra.
Specjaliści podczas prowadzonych obecnie badań sprawdzają stan zachowania budynków m.in. ich elementy konstrukcyjne: fundamenty, ściany, stropy , pokrycie dachowe i dokonują oceny mykologicznej, która obejmuje rozpoznanie zagrożenia, jakie stanowią wilgoć, grzyby, pleśń i owady. Sporządzana jest dokumentacja fotograficzna i rysunkowa, bo obiekt musi być szczegółowo zinwentaryzowany.
Badania obiektów na zlecenie Kraków Nowa Huta Przyszłości prowadzi inż. Marek Fijałkowski. "Dokonujemy oględzin pod względem konstrukcyjnym. Musimy ocenić, w jakim stopniu przenosiny mogą zaszkodzić danemu obiektowi, czy da się go przenieść w całości, czy niektóre elementy muszą być dodatkowo zabezpieczone albo wymienione" – mówił Fijałkowski.
Sercem Parku Edukacyjnego Branice będzie skansen składający się z 11 zagród oraz karczmy i kościoła.
W kolejnym etapie przygotowań do jego utworzenia wyceniona zostanie wartość poszczególnych budynków, a także przygotowane kosztorysy obejmujące m.in. dokumentację projektową związaną z rozbiórką i rekonstrukcją obiektów oraz wszelkie inne czynności, których celem będzie odtworzenie zabytkowych zabudowań w skansenie.
Pierwsze eksponaty dla skansenu Branice zostały już pozyskane. To między innymi wiejski drewniany wóz, ule, sprzęt do wypiekania chleba oraz beczki, które były częścią wyposażenia jednej z dawnych zagród w nowohuckich Zesławicach, a udało się je pozyskać dzięki współpracy z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad przy okazji budowy trasy S7.(PAP)
autor: Małgorzata Wosion
wos/ pat/
