Synagoga z Połańca. Źródło: Muzeum Budownictwa Ludowego
Rekonstruowanie XVIII-wiecznej synagogi na Rynku Galicyjskim w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku stało się atrakcją dla turystów. "Wiele osób interesują zapomniane już metody budowlane" – podkreśla dyrektor muzeum Jerzy Ginalski.
"Wszystkie prace są wykonywane ręcznie, tradycyjnymi, już niespotykanymi metodami. Budowniczowie korzystają m.in. z siekier, strugów, pił. Pracują tak, jak robili to ich poprzednicy 200, 300 lat temu" – powiedział PAP Ginalski.
Odbudowę synagogi z Połańca rozpoczęto na przełomie lutego i marca. Podmurówkę odtworzono bez zaprawy z łamanego kamienia piaskowcowego. Teraz powstają ściany budynku. "Mam nadzieję, że rekonstrukcje zakończymy za trzy lata" – dodał dyrektor muzeum.
Na odbudowę synagogi potrzeba m.in. ok. 150 m sześc. drewna jodłowego. Będzie miała 22 m długości i 11 m szerokości. Czterospadowy dach dwukondygnacyjnej budowli zostanie pokryty gontem. "Stanie w pobliżu odtworzonych już kościoła katolickiego i cerkwi greckokatolickiej. Ma przypominać o mozaice wyznaniowej Galicji" – podkreślił Ginalski.
Sanockie Muzeum Budownictwa Ludowego w zrekonstruowanym obiekcie planuje pokazywać judaica, które posiada placówka. Wiele z nich dotychczas było eksponowanych jedynie okazjonalnie.
Synagoga połaniecka istniała już w pierwszej połowie XVIII w. W swoich dziejach była kilkakrotnie remontowana; zniszczeniu uległa w czasie II wojny światowej. Był to budynek drewniany o konstrukcji przysłupowej i zrębowych ścianach. Wnętrze synagogi, ściany i czworoboczne zwierciadlane sklepienie pokrywała wielobarwna polichromia przedstawiająca znaki zodiaku, rozety, symboliczne zwierzęta, skrzydlate smoki, wici roślinne, kwiaty, rozwinięte tory oraz napisy.
"W jej wnętrzu zrekonstruowane zostaną również: ośmioboczna altana z balustradą i baldachimem, ozdobna szafa ołtarzowa do przechowywania zwojów tory oraz podwyższone i wydzielone balustradą dwa chórki" – powiedział Ginalski.
Obiekt powstaje ze środków własnych muzeum, na podstawie dokumentacji przekazanej przez Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej.
Replika Rynku Galicyjskiego z przełomu XIX/XX w. pokazuje jego funkcje społeczne, gospodarcze i kulturowe. Wokół wybrukowanego kocimi łbami, liczącego 5,5 tys. mkw. placu, stoi 29 drewnianych budynków.
Rynek nie jest rekonstrukcją wybranego miasta ani przypadkowym zestawem zachowanych domów. Stanowi syntezę dawnych miasteczek; charakterystycznych dla południowo-wschodniej Polski.
Odtworzone budynki pochodzą z 14 miejscowości Podkarpacia. Są tam m.in. karczma, poczta, urząd gminy, apteka, sklep oraz zakłady: stolarski, fryzjerski, krawiecki, szewski, zegarmistrzowski i fotograficzny. Zostały wyposażone w meble, sprzęty i urządzenia dające zwiedzającym pełny obraz życia, pracy oraz wypoczynku mieszkańców galicyjskiego miasteczka.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku powstało w 1958 r. Zgromadzono w nim ponad 150 obiektów charakterystycznych dla budownictwa w południowo-wschodniej Polsce. Najstarszy zabytek - chałupa z Dąbrówki k. Sanoka - pochodzi z 1681 r. (PAP)
kyc/ gma/
