Święty Wojciech. Źródło: Wikimedia Commons
We wsi Święty Gaj w okolicach Elbląga znajduje się sanktuarium pierwszego patrona Polski - św. Wojciecha. Zbudowano je w miejscu, w którym zginął on męczeńską śmiercią z rąk pogańskich Prusów podczas wyprawy misyjnej w 997 roku.
Przedmiotem kultu są relikwie średniowiecznego misjonarza i męczennika, biskupa czeskiej Pragi - św. Wojciecha, znanego w chrześcijańskiej Europie pod imieniem Adalbert. Są one przechowywane w figurze umieszczonej w głównym ołtarzu kościoła w Świętym Gaju. Przedstawia ona świętego w stroju pontyfikalnym, z pastorałem i ręką uniesioną w geście błogosławieństwa.
Wieś liczy zaledwie 160 mieszkańców. Sielski krajobraz podkreślają bocianie gniazda, zbudowane na dzwonnicy kościoła i dachach 20 innych budynków. Święty Gaj jest jednym z głównych sanktuariów diecezji elbląskiej, ale szerzej stało się ono znane przed kilkunastu laty, dzięki uroczystościom tysiąclecia śmierci św. Wojciecha.
Sanktuarium to nie tylko zabytkowy kościół pochodzący z XIV wieku, który odbudowano po pożarze w 1861 r. Równie ważnym miejscem jest ołtarz polowy na skraju wsi, otoczony stacjami drogi krzyżowej. To właśnie tutaj, co uprawdopodobniły badania archeologów, 23 kwietnia 997 r. zginął św. Wojciech.Według kronikarzy, czeski biskup otrzymał od papieża Grzegorza V zgodę na pracę misyjną wśród pogan. Za pośrednictwem cesarza Ottona III oraz księcia Bolesława Chrobrego został skierowany na tereny zajmowane przez wojownicze plemiona Prusów, którzy zagrażali północno-wschodnim rubieżom Polski.
Misja zakończyła się niepowodzeniem. Św. Wojciech został zabity, a towarzyszący mu misjonarze wygnani. Ciało męczennika wykupił od Prusów Chrobry i pochował w kościele w Gnieźnie. Wojciecha kanonizowano w 999 r., a rok później do jego grobu pielgrzymował Otton III, który ogłosił papieską decyzję o erygowaniu pierwszej polskiej archidiecezji ze stolicą w Gnieźnie.
Do dzisiaj w lesie koło Świętego Gaju zachowały się pozostałości pruskiego grodu obronnego Cholin oraz grobli, będących częścią starożytnego szlaku handlowego, którym co najmniej od końca I wieku p.n.e. rzymscy kupcy podążali nad Bałtyk po bursztyn. (PAP)
mbo/ mow/
