Konserwator Tomasz Mycek podczas prac konserwacyjnych na tyłach ołtarza Wita Stwosza. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Pierwotna kolorystyka tła - błękity - w ołtarzu Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie była inna, a w jego skrzydłach nieruchomych zarówno deski podłoża, jak i ramy były wymieniane w XIX wieku - to ustalenia specjalistów prowadzących badania i konserwację tego zabytku.
Konserwatorzy zajmują się obecnie kwaterami z nieruchomych skrzydeł ołtarza – tymi, które są widoczne, gdy ołtarz jest zamknięty. Rozpoczęły się także prace badawcze i konserwatorskie przy predelli czyli podstawie nastawy ołtarzowej i znajdujących się w niej rzeźbach.
Zespół prowadzący interdyscyplinarne prace konserwatorskie współpracuje m.in. z fizykami, chemikami, dendrologami, dendrochronologami i historykami sztuki. Z jednej strony bazuje na analizie materiałów archiwalnych m.in. dokumentów zachowanych w Bazylice Mariackiej, a świadczących o konserwacjach i naprawach ołtarza dokonywanych w ciągu stuleci, z drugiej strony opiera się na wynikach specjalistycznych badań.
"W skrzydłach nieruchomych ołtarza w XIX wieku dokonano wymiany deskowania. Potwierdzają to materiały – rachunki zachowane w archiwach bazyliki" – powiedział PAP kierownik prac badawczo-konserwatorskich przy ołtarzu Wita Stwosza dr Jarosław Adamowicz.
Dodał, że specjaliści nie mają jeszcze pewności, czy ten sam zabieg zastosowano przy skrzydłach ruchomych. "Struktura szafy środkowej ołtarza i zwieńczenia wskazują, że mamy w niej wiele materiału pierwotnego. Jest to kompilacja elementów pierwotnych i wymienianych np. deski z drewna iglastego zostały wstawione później, natomiast żebra są pierwotne" – powiedział Adamowicz.
Badając podłoże, na którym wykonane zostały płaskorzeźby, konserwatorzy natrafili na wzmocnienia konstrukcyjne desek pochodzące z różnych okresów: z XV wieku i późniejsze m.in. w postaci drewnianych "motylków" i pasów płótna lnianego. W kilku miejscach znaleziono manuskrypty - pergamin pokryty odręcznym pismem, nie wiadomo jednak kiedy one powstały i zostały wklejone.
"Obecna kolorystyka tła – błękit - nie odpowiada tej, która była w drugiej połowie XIX wieku. Prowadzący wówczas prace odnosili się do oryginału i możemy powiedzieć, że ich propozycja była mu bliższa" – mówił dr Adamowicz. Jak dodał w szafie środkowej ołtarza błękity deskowania i kolorystyka przy ramach były inne, ale jest zbyt wcześnie, by określić, czy i w jaki sposób będą one zmieniane.
W przyszłym roku prawdopodobnie rozpoczną się prace przy środkowej części ołtarza.
Z efektami pracami zapoznawali się w poniedziałek członkowie Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Proboszcz parafii mariackiej ks. infułat dr Dariusz Raś mówił, że bardzo cieszy się z postępu prac i z tego, że mimo konserwacji ołtarza wciąż może być przy nim sprawowana liturgia.
Badania i konserwacja ołtarza Wita Stwosza trwają od października 2015 r. Mają kosztować 13,7 mln zł. Prace prowadzi Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki warszawskiej i krakowskiej ASP. Konserwacja ołtarza jest jednym z projektów kluczowych, który ma zapewnione trzyletnie dofinansowanie ze środków SKOZK (6,7 mln zł do 2019), prace wspiera finansowo także Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
autor: Małgorzata Wosion-Czoba (PAP)
wos/ agz/
