Korytarze prowadzące do podziemnej sali Elizeum w parku przy ulicy Książęcej w Warszawie. Fot. PAP/R. Pietruszka
Podziemna sala - Elizeum, zamknięta czterema półkolistymi niszami i przykryta kopułą, niegdyś bogato zdobiona i wyposażona, zostanie w sobotę udostępniona zwiedzającym. Powstała w XVIII w. w parku przy ul. Książęcej należącym wtedy do ks. Kazimierza Poniatowskiego.
Stołeczny Park na Książęcem, obecnie Park im. Rydza-Śmigłego przy ul. Książęcej, został założony w XVIII w. przez księcia Kazimierza Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta. Jednym z reliktów tamtego okresu jest zbudowana wewnątrz skarpy podziemna budowla zwana Elizeum.
Autorem jej projektu był Szymon Bogumił Zug. Ceglaną budowlę w formie podziemnej rotundy zamykają cztery półkoliste nisze. Wokół przykrytej kopułą sali prowadzą położone wyżej korytarze przykryte sklepieniem kolebkowym. Światło dzienne dochodziło tam przez okrągły otwór w kopule, sala była też doświetlana świecami i kagankami.
Zwiedzanie Elizeum będzie częścią warszawskiej odsłony Europejskich Dni Dziedzictwa. W ich ramach w stolicy zaplanowano również m.in. prezentację zabytków sztuki drukarskiej - typografii w Muzeum Drukarstwa, spacer z Magdaleną Stopą autorką książki "Przed wojną i pałacem" poświęcony przedwojennemu obrazowi terenu gdzie powstał Pałac Kultury czy spotkanie w Muzeum Literatury o skarbach kultury utraconych podczas wojny.
Do środka prowadzą drzwi umieszczone w masywie skarpy kierujące korytarzem do sali. "Zachowały się odciski kasetonów dekorujących sklepienie, fragmenty tynku imitującego sztuczną skałę w bocznym korytarzu oraz fragment trójbarwnej polichromii w układzie pasowym na ścianie górnego korytarza. Oryginalnie wystrój był bardzo bogaty. Znajdowały się tam m.in. loże z kanapami, fontanny i kolumny" - mówi zastępca stołecznego konserwatora zabytków Michał Krasucki.
W okresie świetności sala zimą była ogrzewana kominkiem, a podziemny korytarz łączył ją z tzw. Domkiem Imama, gdzie znajdowała się kuchnia. Jak podkreśla Krasucki, w Elizeum prawdopodobnie odbywały się spotkania towarzyskie znanego z wystawnego stylu życia ks. Kazimierza. Gościom czas umilali muzycy ukryci na górnym korytarzu, który zapewniał dobrą akustykę. Legendy głosiły, że Elizeum miało to być miejscem schadzek, a nawet spotkań loży masońskiej.
W sobotę podziemny zabytek będzie dostępny dla zwiedzających. Od 10.00 do 14.00 co pół godziny będą po nim oprowadzane grupy chętnych, którym przewodnicy przybliżą historię tego niezwykłego miejsca.
Na początku XIX w. po śmierci księcia tereny parkowe kupili bracia Emilian i Korneli Horodyscy, później zlicytowany obszar nabył Kalasanty Szaniawski, a następnie Sylwester Skierkowski. W 1839 r. tereny kupił rząd i niebawem powstał tam szpital św. Łazarza. Podczas II wojny salę prawdopodobnie wykorzystywano jako magazyn. Prace związane z zabezpieczeniem obiektu zainicjowano dopiero w latach 80. XX w.
"Współcześnie na nasze zlecenie zostały tam przeprowadzone badania stanu zachowania i historyczne. Nie wiemy jeszcze jaka będzie przyszłość obiektu. Prowadzimy rozmowy z kilkoma zainteresowanymi inwestorami. Jest szansa, że budowla za kilka lat będzie wyremontowana i oddana do użytku" - powiedział PAP zastępca stołecznego konserwatora zabytków.
Zwiedzanie Elizeum będzie częścią warszawskiej odsłony Europejskich Dni Dziedzictwa. W ich ramach w stolicy zaplanowano również m.in. prezentację zabytków sztuki drukarskiej - typografii w Muzeum Drukarstwa, spacer z Magdaleną Stopą autorką książki "Przed wojną i pałacem" poświęcony przedwojennemu obrazowi terenu gdzie powstał Pałac Kultury czy spotkanie w Muzeum Literatury o skarbach kultury utraconych podczas wojny. Zainteresowani będą mogli także obejrzeć na co dzień niedostępny barokowy kościół pw. św. Antoniego z Padwy na Czerniakowie, posłuchać wykładu o dziedzictwie Fryderyka Chopina oraz poznać historię przedwojennych warszawskich aptek w Muzeum Farmacji.
Idea Europejskich Dni Dziedzictwa narodziła się 3 października 1985 r. w Grenadzie w Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy. Francuski minister kultury zaproponował wtedy rozszerzenie na cała Europę zainicjowanych we Francji Dni Otwartych Zabytków. Wtedy po raz pierwszy bezpłatnie udostępniono zwiedzającym obiekty, do których dostęp dotychczas był ograniczony. Ponieważ inicjatywa cieszyła się bardzo dużym zainteresowaniem zainspirowało to w 1991 r. Radę Europy do ustanowienia Europejskich Dni Dziedzictwa. Polska włączyła się do tej akcji w 1993 r. (PAP)
akn/ agz/
